Ψηλά τα χέρια! Το "λάθος" στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών...

Ψηλά τα χέρια!

Η ατάκα βγήκε ελαφρώς αυθόρμητα από το στόμα μου, κάποιο από τα πρωινά της εβδομάδας που πέρασε.

Πρώτες ώρες μάλιστα, γιατί θυμάμαι πολλά βλέμματα νυσταγμένα.

Ψηλά τα χέρια!

Σε αρκετά ζευγάρια μάτια κατάφερα να δω το ενδιαφέρον για το τί δουλειά μπορεί να έχουν ατάκες όπως αυτή, κατά κανόνα δημοφιλείς μόνο σε παιδικά στόματα, σε ένα μάθημα φυσικής στο Γυμνάσιο. Κανα δυο χέρια που, σαν να αποδέχτηκαν την πρόσκληση, υψώθηκαν προς τα πάνω, συμπλήρωσαν το σκηνικό με ευχάριστο τρόπο.

Από την πλευρά μου σκέφτηκα πως κάτι τέτοιο ήταν μία καλή επαλήθευση ότι η φράση αυτή "μιλούσε" τον κώδικα των μαθητών. Από την άλλη ήξερα ότι αποτύπωνε ικανοποιητικά αυτό που εγώ ήθελα να εκφράσω: μια παρότρυνση στους μαθητές να συμμετέχουν περισσότερο στο μάθημα.

Τί σημαίνει όμως για το μάθημα μου το να ζητώ μεγαλύτερη συμμετοχή;

Εδώ μάλλον χωράνε πολλές απαντήσεις. Εγώ θα σταθώ σε μια συγκεκριμένη πτυχή του ζητήματος.

Στο λάθος.

Μια πρόσκληση προς μεγαλύτερη συμμετοχή δεν απευθύνεται τόσο στους μαθητές που είναι σίγουροι ότι γνωρίζουν τη σωστή απάντηση, σκέψου ότι αυτοί είναι που κατά κανόνα έχουν ήδη σηκώσει το χέρι τους. Απευθύνεται στους άλλους, τους μαθητές δηλαδή που κινούνται στις πεδιάδες του "δεν είμαι σίγουρος" ή του "ντρέπομαι να απαντήσω"...

Ειδικά η πρώτη περίπτωση σημαίνει πως όταν η πρόσκληση είναι προς τη συμμετοχή, στο πάρτυ θα εμφανιστεί και το λάθος...

Σου έχω άσχημα νέα, η κουβέντα μόλις άρχισε. Μόλις άρχισε, κυρίως επειδή και η διδακτική των φυσικών επιστημών έχει εμπεριστατωμένη άποψη επί του ζητήματος. Και παίρνω το θάρρος να σου πω "εμπεριστατωμένη" επειδή γνωρίζω ότι αυτό που συνήθως εμείς οι εκπαιδευτικοί αποκαλούμε "λάθος" ενός μαθητή, απασχόλησε για πολύ καιρό τους κύριους "διδακτικάριους".

Ένα ολόκληρο ρεύμα της διδακτικής των φυσικών επιστημών, αυτό που συνηθίζεται να αποκαλείται εποικοδομητικό, μάζεψε αρκετά επιχειρήματα για να μας πείσει ότι όχι μόνο δε βοηθά τη διδασκαλία μας να απορρίψουμε κάποια "λανθασμένη" άποψη, αλλά άκου αυτό ότι μια διδασκαλία που σχεδιάζουμε θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ή σε ορισμένα πιο τραβηγμένα σενάρια να καθορίζεται από αυτές τις "λανθασμένες απόψεις" των μαθητών μας!

Ωραία. Όχι μόνο θα έρθει στο πάρτυ το λάθος, αλλά και όλο το πάρτυ θα είναι προς τιμήν του.

Το σύνθημα δηλαδή των οπαδών της διδακτικής που ακουγόταν δυνατά κατά τη χρονική περίοδο 1980-1995, ήταν το "αποενοχοποιήση του λάθους, τώρα!". Και μπορεί ο εποικοδομητισμός στην πορεία του να δέχτηκε αρκετή κριτική και να υιοθέτησε διάφορες μορφές, κανείς όμως δεν τολμά αν του αρνηθεί ότι άλλαξε μια για πάντα την άποψη μας για τα λάθη των μαθητών, ή τις "εναλλακτικές τους απόψεις" όπως συχνά αποκαλούνται.

Και η κουβέντα συνεχίζεται. Και συνεχίζεται γιατί, εκτός από τη διδακτική των φυσικών επιστημών, κάτι έχει να σημειώσει και η επιστημολογία.

Χα!

Η επιστημολογία λοιπόν ψιθυρίζει ότι το λάθος είναι και εγγενές χαρακτηριστικό της επιστήμης. Ρώτα, σου λέει, ένα σωρό πειραματιστές και θα σου πουν ότι όλη τους η δουλειά είναι ένα ατελείωτο παιχνίδι ανάμεσα στο λάθος και τη δοκιμή του.

"Δεν απέτυχα", δήλωνε ο Τομας Έντισον, "απλώς βρήκα δέκα χιλιάδες μεθόδους που δεν δουλεύουν". Τώρα το γιατί εμείς από την προσφορά του κύριου Έντισον γνωρίζουμε μόνο τη χιλιοστή του πρώτη μέθοδο -αυτή που "δούλεψε"- είναι μια από τις όμορφες επιστημολογικές συζητήσεις...

Και κοντά στην επιστημολογία, κάτι έχει να πει και η κολλητή της, η ιστορία των φυσικών επιστημών. Και αφορά στη διαπίστωση ότι ολόκληρη η ιστορία των φυσικών επιστημών είναι γεμάτη από παραδείγματα "λαθος" απόψεων που σε κάποιες περιπτωσεις μάλιστα κρατούσαν τα ηνία της επιστημονικής εξήγησης για αιώνες...

Με άλλα λόγια, μια διδασκαλία φυσικής επιστήμης η οποία αναγνωρίζει ότι αναπόφευκτα μεταδίδει μια εικόνα για το πώς λειτουργεί μια φυσική επιστήμη, θα πρέπει όχι μόνο να επιτρέπει το λαθος αλλά και με κάποιο τρόπο να αναγνωρίζει και τη συνεισφορά του στην εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης...

Και η κουβέντα θα κλείσει με υστερόγραφο από την πλευρά της παιδαγωγικής. Ένα υστερόγραφο που τονίζει ότι αν θέλουμε να βοηθήσουμε τους μαθητές να αποενοχοποιήσουν το λάθος τους θα πρέπει πρώτοι να κάνουμε το ίδιο και εμείς.

Που σημαίνει ότι, από την πλευρά μας συνάδελφε, τις γνωστές ατάκες-σωσίβια του τύπου "δεν έχουμε χρόνο να σου το απαντήσω αυτό τώρα" μάλλον θα πρέπει να τις αφήσουμε στο σπίτι. Το ειλικρινέστερο "δεν ξέρω" καλό είναι να είναι σαφές. Μην αγχώνεσαι πάντως, μπορεί το "θα το ψάξω και θα σου πώ" να είναι μια πιο κοπιαστική λύση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι λύση.

Σκέψου ας πούμε ότι πρόσφατα, σε ένα συνέδριο διδακτικής που έγινε στη Αθήνα, ένας από τους συμμετέχοντες πολύ σωστά δεν δίστασε να απαντήσει σε κάποιο ερώτημα ότι "όντως με υπερβαίνει αυτή η ερώτηση που κάνετε και όχι μόνο λόγω χρόνου. Όλοι έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε...".

Με λίγα λόγια λοιπόν φίλε δάσκαλε-προπονητή, αν στα ντέρμπυ που εξελίσσονται μέσα στη τάξη θέλεις να παίξουν όλοι οι αναπληρωματικοί, έχε στο νού σου ότι το γκολ θα μπει κατά λάθος και ότι το "νομίζω" θα το πάρει το πρωτάθλημα...

Τί είναι η Φυσική;

Πριν από κάμποσα χρόνια θυμάμαι το εαυτό μου σε ένα γραφείο, να συζητώ με τον επιβλέποντα μιας εργασίας που είχα διαλέξει και ταυτοχρόνως έπρεπε να κάνω, με επιθετικό προσδιορισμό τον όρο "διπλωματική".

Μιλάμε για τα τελευταία χρόνια στο τμήμα Φυσικής, εκεί που σκάνε οι πρώτες σκέψεις για τη διδακτική των φυσικών επιστημών...

Σε εκείνο το γραφείο λοιπόν, εμφανίστηκε κάποια στιγμή ένας δεύτερος καθηγητής, ο οποίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει χαμογελώντας, αυτό το θυμάμαι την περίπτωση μου:

"Τώρα λοιπόν ήρθε η ώρα που θα σταματήσεις να τριγυρνάς μέσα στην επιστήμη σου, τη Φυσική, και θα αρχίσεις να την κοιτάς από ψηλά. Να βλέπεις πώς είναι σαν επιστήμη..."

[Τα αποσοιωπητικά δεν τα έβαλα εγώ, φαινόντουσαν στο βλέμμα του]

Εκείνη τη στιγμή δεν ήμουν σίγουρος για το τί ακριβώς μπορεί να σημαίνουν αυτά τα λόγια.

Τα επόμενα χρόνια όμως είχαν αρκετές διαδρομές σε μονοπάτια της διδακτικής, τα οποία ως γνωστόν περνούν και από περιοχές της επιστημολογίας. Οι επισκέψεις μου λοιπόν σε αυτές τις περιοχές με έμαθε να ρίχνω ματιές στην επιστήμη μου.

Πρόσφατα λοιπόν συνάντησα στο ελληνικό κομμάτι του διαδικτύου μία πολύ καλή ppt παρουσίαση που επιχειρεί να απαντήσει στο αρκετά ενδιαφέρον ερώτημα "τί είναι η Φυσική;". Προτείνω ανεπιφύλακτα να της ρίξετε μια ματιά

(θα τη βρείτε εδώ).

Μου άρεσε κυρίως γιατί ισορροπεί με πολύ ωραίο τρόπο ανάμεσα στη σαφήνεια και την πληρότητα, αλλά επίσης επειδή είναι άριστη από τεχνικής πλευράς.

Ας ψιθυρίσω κι εγώ ότι με τις σκέψεις που προσφέρει αυτή η παρουσίαση κρίνω απαραίτητο να έχουν έρθει σε επαφή και όλοι όσοι διδάσκουν φυσική στα διάφορα σχολεία της χώρας. Οποιαδήποτε ματιά προς την επιστήμη που διδάσκουμε, διαφορετική από αυτή που αυτή που εμείς έχουμε δημιουργήσει, εκτιμώ πως με κάποιο τρόπο θα βελτιώσει τη διδασκαλία μας.

Θα είναι όλοι εκεί...

Εδώ και καιρό, οι ψίθυροι που ισχυρίζονται ότι η ιστορία, η φιλοσοφία και η διδακτική των φυσικών επιστημών αποτελούν ορυχεία από τα οποία μπορείς να εξορύξεις άφθονο υλικό για μια εμπνευσμένη και αποτελεσματική διδασκαλία, έχουν μετατραπεί σε φωνές!

Που σημαίνει ότι κάποια στιγμή, συνάδελφε - συγκάτοικε στην τρέλα της ελληνικής παιδείας, δεν θα μας τιμάει και τόσο να πούμε ότι "δεν ακούσαμε"...

Τέλος πάντων, αυτό που θέλω να πω με αυτή τη δημοσίευση είναι ότι για το Σαββατοκύριακο που έρχεται σου έχω πρόταση.

Αναφέρομαι σε μια συνεδριακού τύπου συνάντηση σημαντικών ανθρώπων από τους χώρους της ιστορίας, της φιλοσοφίας και της διδακτικής των φυσικών επιστημών

Το επίσημο όνομα της συνάντησης είναι:

4η Συνάντηση Αθηνών - «Ζητήματα Επιστήμης: Ιστορία, Φιλοσοφία και Διδακτική»

και θα πραγματοποιηθεί από 28 μέχρι 30 Σεπτεμβρίου στο αμφιθέατρο "Ι. Δρακόπουλος" του Κεντρικού Κτιρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30).

Το πρόγραμμα του συνεδρίου μπορείς να το βρεις εδώ, ενώ στη σχετική ιστοσελίδα γρήγορα θα διαβάσεις ότι "το Συνέδριο είναι ανοιχτό" και ότι "η παρακολούθηση των εργασιών του είναι ελεύθερη και η εγγραφή μη υποχρεωτική".

Με άλλα λόγια, οι πόρτες είναι ανοικτές, και τα σκυλιά δεμένα.

Τα λέμε εκεί...

Πώς μπορώ να σχολιάσω όσα διαβάζω;

Είναι μάλλον προφανές ότι τα παρακάτω αφορούν όσους δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τα ιστολόγια. Επειδή όμως όλοι από κάπου ξεκινήσαμε, τα θεωρώ απαραίτητα.

Πρώτα από όλα να ξεκαθαρίσω τα βασικά:

Δεν χρειάζεται να έχεις δικό σου ιστολόγιο για να κρίνεις το δικό μου, όπως δεν χρειάζεται να έχεις δική σου μπάλα για να κρίνεις αν ο άλλος παίζει καλό ποδόσφαιρο.

Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις το πραγματικό σου όνομα. Προκειμένου να συννενοούμαστε όμως, χρησιμοποίησε τα αρχικά σου ή κάποιο ψευδώνυμο - εκτός από το xrysostomos που είναι το δικό μου!

Το να σχολιάζεις ανώνυμα δεν απαγορεύεται, έχε πάντως στο νου σου ότι στη χώρα των ιστολογίων θεωρείται κομματάκι αγενές...

Στην πράξη τώρα:

Για να σχολιάσεις μια δημοσίευση, κάνε κλικ στη φράση "ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΗΚΩΣΑΝ ΧΕΡΙ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΑΝ" (θα βρεις τη φράση αυτή να αναγράφεται στο τέλος κάθε δημοσίευσης)

Θα εμφανιστεί ένα παράθυρο που θα μοιάζει με αυτό:


Πρώτον. Γράψε το σχόλιο σου στο πεδίο με τον αριθμό (1).

Δεύτερον. Στο πεδίο "επιλογή ταυτότητας" κάνε κλικ στο κυκλάκι αριστερά από τη φράση "Όνομα/διεύθυνση URL" (2). Συμπλήρωσε στα κουτάκια το όνομά σου ή το ψευδώνυμο που διάλεξες και αν έχεις δική σου ιστοσελίδα τη διεύθυνσή της.

Αν δεν σε έπεισα και θέλεις να αφήσεις ανώνυμο σχόλιο κάνε κλικ στο κυκλάκι αριστερά από τη λέξη "Ανώνυμος"

Τρίτο και τελευταίο. Κάνε κλικ στο πορτοκαλί κουτάκι με τη φράση "ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ" (3)

Αν όλα έχουν πάει καλά, το σχόλιο σου έχει αναρτηθεί στο "Ας μπούμε σε μια τάξη".

Σ' ευχαριστώ!

ΥΓ. Επίσης, έχε στο νου σου:

- Το γεγονός ότι σχολίασες μια δημοσίευση δεν σημαίνει ότι είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω. Η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ να το κάνω, ιδιαίτερα σε σχόλια που δείχνουν να ρωτούν κάτι ή να θέτουν κάποιο θέμα προς συζήτηση. Σε κάθε περίπτωση, δείξε κατανόηση αν καθυστερήσω και στη τελική μη διστάσεις να μου το υπενθυμίσεις

- Μπορεί αυτό το ιστολόγιο να είναι "δικό μου", αλλά την ευθύνη για όσα γράφεις στα σχόλιά σου, τη έχεις εσύ...

Ολυμπιακός - Παπαγαλία 1-0

Όλη την προηγούμενη χρονιά, αρκετές φορές είχε ταλαιπωρήσει το μυαλό μου το εξής κλασικό είναι, το ξέρω πρόβλημα:

Γινόταν συχνά κατά τη διάρκεια της "προφορικής εξέτασης", ναι μιλάω για τη στιγμή που ο ένας αισθάνεται πανίσχυρος και οι τριάντα τρέμουν, να διαπιστώνω ότι κάποιος μαθητής είχε μια χαρά αποστηθίσει το κείμενο του βιβλίου που αντιστοιχούσε στο προηγούμενο μάθημα.

Καλά, δε λέω ότι ανακάλυψα κάτι καινούργιο στον κόσμο της σχολικής τάξης! Είμαι απολύτως σίγουρος ότι όλοι οι συνάδελφοι βρίσκονται σχεδόν καθημερινά αντιμέτωποι με αυτό το φαινόμενο, για να μην πω ότι ορισμένοι το επικροτούν κιόλας...

Προσπάθησα να βρω όμως μια λύση, και αυτό είναι το θέμα της δημοσίευσης που διαβάζεις.

Ας ξεκινήσω λέγοντας ότι οι πρώτες μου προσπάθειες είχαν σχεδόν μηδαμινό αποτέλεσμα. Το (ας το παραδεχτώ) αφελές "παιδιά, δε θέλω να μαθαίνετε το μάθημα απ'έξω" πήγαινε ευθύγραμμα-ομαλά-επιταχυνόμενα στον βρόντο: είτε δεν έπειθα κανέναν είτε κανείς δεν με καταλάβαινε...

Προσπαθούσα λοιπόν να βρω έναν σμπάρο, γιατί τα τρυγόνια ήταν δύο.

Θα έπρεπε από τη μία, να πείσω τους μαθητές μου ότι η αποστήθιση δεν είναι αυτό που οι ίδιοι θα έπρεπε να ζητούν από τον εαυτό τους. Από την άλλη, να "ζωντανέψω" μπροστά τους ένα παράδειγμα το οποίο θα μπορούσα να "ξεθάβω" από τα απέραντα κιτάπια της μνήμης τους, καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς, όποτε το χρειάζομουν όποτε δηλαδή εμφανιζόταν ξανά μπροστά μου ένας "παπαγάλος".

Ουαλά.

Έχω την εντύπωση ότι κάτι βρήκα.

Σκέφτηκα να δώσω στους μαθητές μου να διαβάσουν ένα απόσπασμα από μια εφημερίδα. Μάλιστα, θέλοντας το απόσπασμα να είναι γραμμένο σε κάποιας μορφής γλώσσα "αργκό" αλλά ταυτόχρονα να μπορούν (και να ενδιαφέρονται γιατί θυμήσου μετράει και αυτό) οι μαθητές να το διαβάσουν, επέλεξα ένα μικρό άρθρο από τα αθλητικά.

Ένα τυχαίο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το άρθρο που βρήκα τώρα στην ιστοσελίδα του ΣΚΑΪ και αφορούσε τον τελευταίο αγώνα του Ολυμπιακού. Παρακάτω θα βασιστώ σε ατάκες που υπάρχουν σε αυτό το άρθρο.

Επί του πρακτέου.

Αφού έδωσα λίγο χρόνο στους μαθητές να διαβάσουν το άρθρο, τους ζήτησα να το καλύψουν ώστε να μη το βλέπουν.

Τους ανακοίνωσα ότι θα δοκίμαζα να εξετάσω προφορικά ορισμένους σε αυτό! Καλά, δεν το συζητώ: Καμβάς τα πρόσωπα και ζωγραφιά η έκπληξη...

Προφανώς, τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης προφορικής εξέτασης δεν έχουν καμία σημασία, αυτό άλλωστε το έμαθαν γρήγορα όλοι μέσα στην τάξη.

Αυτό που είχε σημασία ήταν η συζήτηση που ακολούθησε. Βοήθησαν οι ερωτήσεις του τύπου:

• Κάποιος που λέει "ο Ολυμπιακός δε νίκησε" αντί να πει "ο Ολυμπιακός στερήθηκε τους τρεις βαθμούς της νίκης", λέει κάτι λανθασμένο; Ή ακόμη περισσότερο:
• Αν έπρεπε εσείς να διαλέξετε ποιος κατάλαβε το άρθρο καλύτερα, ποιον θα διαλέγατε, αυτόν που μιλάει για τον "κοιμισμένο, άτολμο και άχρωμο Ολυμπιακό του πρώτου ημιχρόνου" ή αυτόν που λέει "ο Ολυμπιακός δεν έπαιξε καλά στο πρώτο ημίχρονο";

Όσες φορές έκανα αυτό το εισαγωγικό και πιστέψτε με μπορεί να γίνει και πολύ σύντομο πείραμα, έχω την υποψία ότι "δούλεψε" (για να χρησιμοποιήσω και την αργκό των εκπαιδευτικών, όταν θέλουν να αναφερθούν σε μια τεχνική που είχε ανταπόκριση στους μαθητές).

Προς αυτή την κατεύθυνση βοήθησε σίγουρα και το ότι η μετάβαση από το "κείμενο της εφημερίδας με την αργκό του" στο "κείμενο του σχολικού βιβλίου με τη δική του γλώσσα αργκό" (γλώσσα φυσικής/χημείας/βιολογίας) δεν μου φάνηκε να δυσκολεύει τους μαθητές.

Βέβαια, ως γνωστόν, η νεκροψία θα δείξει! Έχουμε μια ολόκληρη σχολική χρονιά μπροστά μας για να δούμε αν τελικά το συγκεκριμένο πείραμα όντως δούλεψε. Και ωσάν καλοί επιστήμονες, πρέπει να κάνουμε υπομονή για τα τελικά συμπεράσματα...

Τραγωδία

Για λόγους που θα καταλάβεις σύντομα, μόλις σήμερα το μεσημέρι γύρισα από το σχολείο, αναζήτησα πληροφορίες σχετικά με τον όρο "τραγωδία".

Όπως το συνηθίζω τελευταία, στράφηκα προς τη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia.

Αντιγράφω τις πρώτες λέξεις από το λήμμα tragedy:

"In a figurative sense a tragedy [...] is any event with a sad and unfortunate outcome, but the term also applies [...] to a form of drama ..."


Any event with a sad and unfortunate outcome.

Τραγωδία λοιπόν ήταν αυτό που έγινε σημερα στο σχολείο.

Ας το παραδεχτώ, ήταν μία τραγωδία.

Ήταν ένα event with a sad and unfortunate outcome.

Ήταν μία τραγωδία.

Όλες οι λέξεις ταιριάζουν μια χαρά.

Ήταν τραγωδία.

Τριάντα ζευγάρια μάτια να περιμένουν να δούνε πείραμα και το κωλοπείραμα να μην "πετυχαίνει".

Πρώτη φορά μίσησα τόσο πολύ ένα μπαλόνι...

Ηθικό δίδαγμα: ακόμη και το πώς πέφτει μια κιμωλία να θες να δείξεις στους μαθητές σου, δοκίμασε το νωρίτερα στο σπίτι. Μπορεί να σου τύχει τη μέρα που οι κιμωλίες απέκτησαν αυτοπεποίθηση!

"Κοπάνα" για κλάματα...

Ενδιαφέρον...

Σε πρόσφατο δημοσίευμα στην ιστοσελίδα του ΣΚΑΪ διαβάζω: (τα bold δικά μου οι ερμηνείες δικές σας)

"Μαθήματα ευτυχίας τρεις φορές την εβδομάδα έχουν συμπεριληφθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα του γερμανικού σχολείου Βίλι Χέλπαχ στη Χαϊδελβέργη, για τους μαθητές που προετοιμάζονται για το πανεπιστήμιο [...] Ανάμεσα στις ασκήσεις του μαθήματος είναι η μαγειρική από κοινού αλλά και η βελτίωση της γλώσσας του σώματος, κάτω από την καθοδήγηση δύο επαγγελματιών ηθοποιών ενώ ένα ακόμη μήνυμα του μαθήματος είναι ότι η αυτοεκτίμηση βελτιώνει την ευτυχία."

Το δημοσίευμα αυτό σχεδόν κατά τύχη έπεσε στην οθόνη του υπολογιστή μου, και ήταν αρκετές οι σκέψεις που μου γέννησε.

Σκοπός της παρούσας δημοσίευσης είναι να αναφερθώ σε αυτές.

Θα ξεκινήσω από τον εαυτούλη μου, προσπαθώντας να βρω ένα κοινό παρονομαστή σε όσες διαδικασίες θα έλεγα ότι με βοηθούν να αισθάνομαι ευτυχισμένος.

Ένας τέτοιος παρονομαστής είναι η ελευθερία.

"Δηλαδή κύριε;", πετάγεται ο γνωστός-άγνωστος τσακαλάκος του τελευταίου θρανίου που ακόμη δεν έμαθε να σηκώνει το χέρι του πριν ρωτήσει. Παρεπιμπτόντως, ξέρει κανείς πώς λύνεται αυτό το πρόβλημα;

Εννοώ πως ότι με κάνει ευτυχισμένο, δεν το κάνω με το ζόρι και σε στοίχημα για το αν αυτό ισχύει για όλους μας, ναι, θα πόνταρα αρκετά...

Φεύγοντας λοιπόν από τον εαυτούλη μου, θα κατευθυνθώ προς εκπαιδευτικά συστήματα που προτείνουν να μη ζορίζουμε τους μαθητές μας.

Αναφέρομαι φυσικά στις προτάσεις ελευθεριακής εκπαίδευσης, προτάσεις που μάλλον ήταν στα φόρτε τους κατά τη διάρκεια του παρελθόντος. Λίγο σύντομα και σίγουρα χονδρικά, για όσους ήρθαν πάλι αδιάβαστοι ενημερώνω ότι όταν μιλάμε για ελευθεριακή εκπαίδευση έχουμε στο μυαλό μας σχολεία που δεν έχουν τίποτα το υποχρεωτικό, όπως παρουσίες στα μαθήματα ή εργασίες.

Διασημότερο από τα ελευθεριακά σχολεία είναι το Summerhill, το οποίο ιδρύθηκε το 1921 και λειτουργεί μέχρι τις μέρες μας. Πληροφορίες για σχολεία αυτού του τύπου μπορείτε φυσικά να βρείτε στη σχετική κατηγορία σχολείων της wikipedia.

Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα μας γιατί η διδακτική ώρα είναι μικρή.

Ρίχνοντας μια ματιά στην ιστοσελίδα του Summerhill, οι πρώτες λέξεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος ο επισκέπτης της, είναι αυτές που ψάχνω.

Συνθήματα όπως "develop natural creativity", "time and space to sit & dream", αλλά κυρίως το απλό "happier childhood", επιβεβαιώνουν την υποψία μου ότι και άλλοι συμφωνούν με την άποψή μου ότι για να περπατήσεις προς την ευτυχία πρέπει να μη σε ζορίζουν να το κάνεις.

Χα.

Και στην Ελλάδα του 2007 τί γίνεται ;

Για να κάνω μια αναφορά και σε αυτό, θα θυμηθώ χωράφια που γνωρίζω από παλιά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα γνωρίζω τέλεια. Πρόκειται για τα χωράφια της κριτικής ανάγνωσης κειμένων που διατυπώνουν διδακτικούς στόχους και διαδικασίες, χωράφια στα οποία αλώνισα για τις ανάγκες των σπουδών μου ("μάθε τέχνη κι άστηνε" θα σχολίαζε χαμογελώντας ο άνθρωπος που με βοήθησε περισσότερο από οποιονδήποτε στις διαδρομές μου σε αυτά...).

Στην πλευρά λοιπόν της Ευρώπης που με αφορά περισσότερο, τη χώρα μου, ο όρος "ευτυχία" (σωστά μάντεψες...) απουσιάζει από τα κείμενα που διατυπώνουν τους στόχους του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Σύμφωνα με το περίφημο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ως στόχο να δημιουργήσει (ελπίζω ο όρος να μην ενοχλήσει, υποθέτω καταλαβαίνετε τί θέλω να πω) άτομα "με ισχυρή αυτοαντίληψη, συναισθηματική σταθερότητα, κριτική και διαλεκτική ικανότητα", "θετική στάση για συνεργασία και αυτενέργεια", προσωπικότητες "υπεύθυνες δημοκρατικές και ελεύθερες, με κοινωνικές και ανθρωπιστικές αρχές, χωρίς θρησκευτικές και πολιτισμικές προκαταλήψεις", οι οποίες θα έχουν καλλιεργήσει, μεταξύ άλλων, "την ικανότητα για κριτική προσέγγιση των νέων τεχνολογιών" και "τη συνείδηση του ευρωπαίου πολίτη, με την ταυτόχρονη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας".

Από τη στιγμή όμως που μιλάμε για υποχρεωτική εκπαίδευση, όποιες κι αν είναι οι προτεινόμενες δραστηριότητες, ο διδακτικός στόχος "ευτυχία" είναι για τους αισιόδοξους σαν εμένα πολύ δύσκολα εφικτός, ενώ για τους απαισιόδοξους χαμένος από χέρι.

Έχουν με άλλα λόγια οι αρμόδιοι τα κότσια να διακυρήξουν, για παράδειγμα, ότι θέλουν ευρωπαίους πολίτες, και δεν αμφιβάλλω για τη δυνατότητα να το κάνουν.

Καλά κάνουν όμως και δεν διακυρήττουν ότι αποσκοπούν σε ευτυχισμένους πολίτες, όπως οι γερμανοί που αναφέρονται στο σχετικό δημοσίευμα του ΣΚΑΪ.

Γιατί ευτυχισμένος με το ζόρι, δεν γίνεσαι...

ΥΓ. Και για όσους θεωρούν ότι η ευτυχία είναι δύσκολο επίτευγμα, θα πρότεινα να ρίξουν και μια ματιά στην άποψη της φοβερής προσωπικότητας που εμφανίζεται στο παρακάτω βίντεο:

Δυσλ3ξία

Το περιστατικό που θα περιγράψω παρακάτω δεν είναι πρόσφατο. Συνέβη πριν από περίπου δύο χρόνια, την εποχή που με το βιογραφικό στη τσάντα και το άγχος στο κεφάλι περνούσα από διάφορα ιδιωτικά σχολεία της χώρας προσπαθώντας να βρω δουλειά. Δεν ήταν εύκολη περίοδος, υποθέτω όλοι έχουν περάσει ή περνάνε κάτι παρόμοιο.

Τέλος πάντων, ένα πρωινό βρέθηκα να συνομιλώ ("και καλά" συνομιλία: συνέντευξη για δουλειά ήτανε...) με τον ιδιοκτήτη ενός από τα ιδιωτικά σχολεία της χώρας. Κάποια στιγμή ο αξιότιμος κύριος ιδιοκτήτης σχολίασε το βιογραφικό μου: "παρατηρώ ότι έχετε συμμετάσχει και σε κάποια σεμινάρια σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες".

"Ναι", απάντησα εγώ, σκεπτόμενος ότι θα μπορούσα να εκμεταλλευτώ το σχόλιο του και να δείξω ότι έχω και κάποιες ευαισθησίες στα περί μάθησης. Είπαμε, συνέντευξη ήταν...

Δεν πρόλαβα να εκμεταλλευτώ τίποτα. Το σχόλιο από την άλλη πλευρά έπεσε σαν κεραυνός το καταμεσήμερο: "Ξέρετε, είχαμε κι εμείς ορισμένες περιπτώσεις μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, αλλά ευτυχώς το αντιληφθήκαμε αρκετά νωρίς και ... τους διώξαμε".


Πάγωσα.

Σκέφτηκα ότι ουσιαστικά εγώ είμαι τυχερός, αφού στην τελική μπορώ να επιλέξω αν θέλω να εργαστώ δίπλα σε τέτοιες απόψεις. Οι άτυχοι είναι όλοι όσοι έχουν δυσλεξία και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υφίστανται τις ηλίθιες επιπτώσεις αυτών των απόψεων.

Το θέμα λοιπόν αυτού του post είναι η δυσλεξία.


Η δυσλεξία μάλλον είναι η βασίλισσα στο παράξενο βασίλειο που ονομάζεται "μαθησιακές δυσκολίες". Ο όρος είναι αρκετά σαφής: μιλάμε για εμπόδια στο να μαθαίνεις. Και κάτι τέτοιο είναι τουλάχιστον σοβαρό, είτε είσαι αυτός που το υφίσταται, είτε βρίσκεσαι δίπλα του...

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι αυτή τη στιγμή, κανένας δεν ξέρει τί πραγματικά είναι δυσλεξία ή τί την προκαλεί.

Δεν ξέρουμε λοιπόν ακριβώς τί είναι η δυσλεξία.

Δε μασάμε όμως.

Το μπουκάλι μισογεμάτο.

Μπορεί να μην είμαστε σίγουροι για την αιτία, έχουμε όμως προχωρήσει αρκετά στο τί συνιστά "υποψήφιο σύμπτωμα" ενός δυσλεκτικού. Μεγάλες, ας πούμε, διασημότητες σε αυτό το σταρ σίστεμ συμπτωμάτων δυσλεξίας είναι η σύγχιση ανάμεσα σε συγκεκριμένα γράμματα ή αριθμούς (όπου "3", διαβάζω "ε" κτλ.) και η έντονη δυσορθογραφία.

Αναφέρομαι σε "υποψήφια" συμπτώματα γιατί έχουμε σιγουρευτεί πια ότι δεν υπάρχει κάποια "λίστα" συμπτωμάτων, τα οποία στο σύνολο τους να εμφανίζονται σε όλους τους δυσλεκτικούς. Για κάποιο λόγο, κάθε δυσλεκτικός εγκέφαλος (ελπίζω να μη με κυνηγήσει κανείς για τον όρο) έχει "διαλέξει" κάποιο ή κάποια από αυτά τα συμπτώματα.

Αλλάζω ρότα. Κυρίως γιατί πιστεύω πως όταν το παρακάνουμε με την αναφορά σε "συμπτώματα", προωθούμε μια εικόνα της δυσλεξίας που θυμίζει αρρώστια.

Δεν είναι όμως κάτι τέτοιο.

Προτιμώ να σκέφτομαι τη δυσλεξία σαν ιδιαίτερο τρόπο μάθησης. Και για να πω την αλήθεια, έχω την πεποίθηση ότι αρκετοί "ειδικοί" θα συμφωνήσουν μαζί μου.

"Λίγη σαφήνεια παρακαλώ", βροντοφωνάζει κάπου εδώ ο αναγνώστης.

Εξηγούμαι λοιπόν: Το σίγουρο είναι ότι οι δυσλεκτικοί δεν τα πάνε καλά με τις λέξεις. Βάζω στοίχημα πως όποτε βάζουν μπροστά τη φαντασία τους (κάτι που, σημειωτέον, το κάνουν πολύ καλύτερα από τους μη δυσλεκτικούς), συμπεριλαμβάνουν στις σκέψεις τους εν ψυχρώ δολοφονίες όλων των βιβλίων που δεν έχουν εικόνες και όλων των οδικών ταμπέλων που έχουν λέξεις αντί για σχήματα...

Θα προτιμούσαν δηλαδή να ζουν σε ένα κόσμο όπου οι λέξεις δεν θα είχαν τόσο μεγάλη σημασία στη μεταφορά πληροφορίας. Και αν μιλήσουμε για μαθητές (καιρός ήτανε...), σίγουρα θα προτιμούσαν να πηγαίνουν σε ένα σχολείο όπου τον κεντρικό ρόλο στη μάθηση δεν θα τον έπαιζαν τα κείμενα αλλά οι εικόνες, είτε αυτές ήταν τυπωμένες στο χαρτί είτε προέρχονταν από βιώματα μέσα στην τάξη.

Δεν είναι κατώτεροι λοιπόν, αγαπητέ μου ιδιοκτήτη του περήφανου ιδιωτικού σχολείου, οι άνθρωποι που έχουν δυσλεξία.

Απλώς μαθαίνουν διαφορετικά.

Και είναι και αρκετά άτυχοι, αφού αναγκάζονται να μορφώνονται σε σχολεία που δεν είναι σχεδιασμένα να ανταποκρίνονται στον δικό τους τρόπο μάθησης.

Τι να πω, ελπίζω απλά να είναι αρκετοί αυτοί που θα σταθούν στο πλευρό τους...

Update: Για όσους θέλουν να ψάξουν λίγο παραπάνω το ζήτημα των μαθησιακών δυσκολιών, μια πολύ καλή λίστα με σχετικό υλικό υπάρχει στο blog του Οδυσσέα

ΥΓ. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν θεωρώ ότι αντιμετωπίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκπαίδευση τη δυσλεξία με τον τρόπο που το κάνει ο προαναφερθείς ιδιοκτήτης. Για παράδειγμα, αισθάνθηκα πολύ καλύτερα, όταν διαπίστωσα ότι στο σχολείο που τελικά προσλήφθηκα οι μαθησιακές δυσκολίες περισσότερο "αγκαλιάζονται" παρά "διώχνονται"...

Ένα πείραμα που ΠΟΛΥ μου άρεσε όμως ΠΟΤΕ δεν θα κάνω μέσα στην τάξη...

Τα πειράματα που επιλέγουμε να πραγματοποιήσουμε μέσα σε μια σχολική τάξη πρέπει να ικανοποιούν μια σειρά από 'κανόνες'.

Αυτονόητο είναι, για παράδειγμα, ότι ένα πείραμα πρέπει να έχει κάποια σχέση με το αντίστοιχο μάθημα. Αυτονόητο, όσο αυτονόητο είναι και το ότι κινούμαστε στα πλαίσια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης: δεν μπορούμε να διδάσκουμε τους μαθητές οτιδήποτε επιθυμούν αυτοί. Αν και κατά πάσα πιθανότητα σε ένα τέτοιο μάθημα όλα τα μάτια θα ήταν καρφωμένα πάνω μας...

Από την άλλη, πολλοί είναι αυτοί που τονίζουν τα διδακτικά οφέλη από πειράματα που πραγματοποιούνται με τη χρήση απλών υλικών. Υλικών δηλαδή τα οποία οι μαθητές έχουν, ήδη πριν την έναρξη του μαθήματος, χρησιμοποιήσει στην καθημερινή τους ζωή και δεν έχουν ιδιαίτερη δυσκολία να αναγνωρίσουν τις ιδιότητες τους.

Λιγότερο αυτονόητο είναι το γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο εκτελούμε τα πειράματα μέσα στην τάξη αντικατοπτρίζει στους μαθητές μας τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ένας επιστήμονας.

Έτσι, ένα πείραμα στο οποίο "θα δούμε τις δυναμικές γραμμές για τις οποίες μιλήσαμε χθες", σχεδόν κατά λάθος περνά στους μαθητές μας την άποψη ότι στην επιστήμη πρώτα χτίζουμε έννοιες ή θεωρίες και μετά αυτές τις έννοιες ή θεωρίες τις "βλέπουμε" σε κάποιο πείραμα. Και το ίδιο παράδειγμα, αυτό δηλαδή της έννοιας "δυναμική γραμμή", είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα από την ιστορία των φυσικών επιστημών, μιας θεωρητικής έννοιας που χτίστηκε πάνω σε προϋπάρχουσες παρατηρήσεις...

Το σίγουρο είναι ότι, κακά τα ψέμματα, ο καθένας από εμάς τους εκπαιδευτικούς έχει διαφορετική άποψη τόσο για το ποια πειράματα έχουν σχέση με το μάθημα ή ενδιαφέρουν τους μαθητές μας, όσο και για το πόσο "απλό" είναι για έναν μαθητή (που δεν γνωρίζει ότι ο υδράργυρος όταν θερμαίνεται διαστέλλεται) ένα καθημερινό θερμόμετρο. Τέλος, ακόμη μεγαλύτερη διάσταση απόψεων συναντά κανείς στο ζήτημα της εικόνας της επιστήμης που έχει ο καθένας από εμάς.

Εν ολίγοις έχουμε διαφορετική αντίληψη για το τί συνιστά διδακτικά κατάλληλο πείραμα και το καλύτερο που μπορούμε καταρχήν να κάνουμε είναι να το παραδεχτούμε...

Και φτάνω στο ζουμί. Σουλατσάροντας σήμερα το πρωί στο youtube εντόπισα το παρακάτω πείραμα, ένα πείραμα που ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τις προσωπικές μου "απαιτήσεις" από ένα πείραμα. Από τη μία σχετίζεται μια χαρά με το κομμάτι της Βιολογίας που αφορά στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου, ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί πολύ απλά υλικά και είναι σαφέστατο ως προς το "τί θέλει να πει ο ποιητής".

Ρίξε μια ματιά και τα λέμε:


Μου άρεσε.

Μου άρεσε, ας πούμε, το γεγονός ότι είναι ένα πείραμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναδείξει ένα χαρακτηριστικό κόλπο των απανταχού πειραματιστών, τον λεγόμενο "έλεγχο μεταβλητών". Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με ερωτήματα του τύπου "γιατί πρέπει και στις δύο περιπτώσεις να χρησιμοποιήσουμε ίδια μάρκα τσιγάρων;"

Μέχρι και το συμπέρασμα είναι αυτό που θα θέλαμε όλοι μας (καθηγητές, διευθυντές, γονείς και υπουργεία):

το κάπνισμα κάνει κακό.

Όμως όχι.

Δυστυχώς, όχι, δεν μπορώ να κάνω ένα τέτοιο πείραμα στην τάξη.

Μπορεί το τελικό συμπέρασμα να είναι μια απλή κριτική κατά του καπνίσματος, όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μου κρατάω ότι πολλές φορές ορισμένοι μαθητές μας τυχαίνει να μας έχουν σαν πρότυπα, μελετώντας από τον τρόπο που μιλάμε μέχρι τα ρούχα που φοράμε.

Μπορεί το πείραμα να λέει "το κάπνισμα κάνει κακό", όμως αυτό που μένει μετά το πείραμα είναι ότι "ο κύριος καπνίζει (άρα σιγά το πράμα το κάπνισμα)".

Και ελπίζω να συμφωνήσεις μαζί μου ότι καμία πειραματική σαφήνεια και καμία ορθή εικόνα περί επιστήμης δεν αξίζει όσο τα πνευμόνια αυτών των δεκατετράχρονων...

Η διδασκαλία της 'επιστημονικής μεθόδου'...

Πρώτα μαθήματα της χρονιάς.

Καλοκαίρι τέλος παίδες, τα κεφάλια μέσα...

Αμέσως μετά τις απαραίτητες συστάσεις -'είμαι ο και λέγομαι, μαζί θα κάνουμε το μάθημα της Βιολογίας'- και ορισμένες πρακτικές πληροφορίες, η συζήτηση προχωρά προς ζητήματα που έχουν μεγαλύτερη σχέση με την επιστήμη της Βιολογίας.

Εντάξει, ας μην κρυβόμαστε: εγώ την προχωράω

τη συζήτηση προς τα εκεί, δύσκολα θα πήγαινε μόνη της...

Ακολουθώντας τη συνήθη πρακτική των ελληνικών σχολικών εγχειριδίων (ναι, τα βιβλία εννοώ), το πρώτο 'πακέτο γνώσης' με το οποίο οι μαθητές καλούνται έρθουν σε επαφή αφορά σε ορισμένες γενικές πληροφορίες σχετικά με την εκάστοτε επιστήμη, όπως για παράδειγμα το αντικείμενο της, τον τρόπο με τον οποίο η συγκεκριμένη επιστήμη έχει επηρεάσει τον κόσμο μας και οπωσδήποτε τη μέθοδο (ή τις μεθόδους) που η συγκεκριμένη επιστήμη χρησιμοποιεί, προκειμένου να εξελιχθεί.

Οι οδηγίες σχετικά με το τελευταίο, δεν εκπλήσσουν ιδιαίτερα τον εκπαιδευτικό που καλείται να τις εφαρμόσει: Η μέθοδος στην οποία βασίζεται η διδασκαλία όχι μόνο της Βιολογίας, αλλά όλων των φυσικών επιστημών, είναι μία και μοναδική.

Τέσσερις-πέντε λέξεις στη σειρά συντομογραφούν τη συνταγή της εξέλιξης οποιασδήποτε μορφής γνώσης ονομάζουμε επιστήμη:

παρατήρηση, υπόθεση, πείραμα, συμπέρασμα, γενίκευση.

Τελεία και παύλα.

Αντιγράφω από το καινούργιο βιβλίο της Βιολογίας για την πρώτη τάξη του Γυμνασίου (από τον μπούσουλα μου, με άλλα λόγια, σελ. 11):

"Η επιστημονική μέθοδος βασίζεται στην παρατήρηση. Παρατηρούμε κάτι που μας κινεί το ενδιαφέρον ή προκαλεί την περιέργειά μας […]. Το επόμενο βήμα είναι να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε αυτό που μας προβλημάτισε. Με τα στοιχεία λοιπόν που έχουμε μέχρι εκείνη τη στιγμή στη διάθεσή μας διατυπώνουμε μια υπόθεση. Δίνουμε δηλαδή μια πιθανή εξήγηση στον προβληματισμό μας. […] Για να ελέγξουμε αν η υπόθεσή μας είναι σωστή, σχεδιάζουμε ένα κατάλληλο πείραμα και το πραγματοποιούμε. Τα αποτελέσματα του πειράματός μας μπορεί να επιβεβαιώνουν ή να απορρίπτουν την αρχική μας υπόθεση. Αναλόγως καταλήγουμε σε συμπεράσματα […]" .

Οι αντιρρήσεις μου στην ύπαρξη μιας και μοναδικής επιστημονικής μεθόδου δυστυχώς υπάρχουν και ευτυχώς δεν βασίζονται σε προσωπικούς αφορισμούς.

Είμαι αρκετά πιτσιρικάς για κάτι τέτοιο...

Βασίζονται, ας πούμε, στη σχετική βιβλιογραφία.

Η βιβλιογραφία που σχετίζεται με το πώς εξελίσσεται και διαμορφώνεται το κομμάτι γνώσης που ονομάζεται 'φυσικές επιστήμες' προέρχεται από την επιστημολογία (μπορεί να την ακούσεις και ως 'φιλοσοφία των φυσικών επιστημών') και έχει εδώ και καιρό εκφράσει σαφέστατες αντιρρήσεις απέναντι στη συγκεκριμένη άποψη.

Και λέω 'έχει εκφράσει αντιρρήσεις' για να μην πω 'έχει απορρίψει'.

Είπαμε, είμαι αρκετά πιτσιρικάς για κάτι τέτοια.

Και φυσικά, τέτοιου είδους διαπιστώσεις έχουν ισχύ γιατί βρήκαν το καλύτερο επιχείρημα: την πραγματικότητα. Τον τρόπο με τον οποίο -στην πραγματικότητα και μακριά από οποιαδήποτε φιλοσοφική θεώρηση- εξελίχθηκε η επιστήμη σε συγκεκριμένους τομείς της. Με άλλα λόγια, η επιστημολογία στράφηκε προς την ιστορία της επιστήμης.

Και είδε, για παράδειγμα, ότι ο επιστήμονας που μάλλον καλύτερα από όλους αντιπροσωπεύει στα μάτια της κοινής γνώμης το στερεότυπο του επιστήμονα, ο κύριος Αλβέρτος Αϊνστάιν, ούτε ξεκίνησε από κάποια παρατήρηση για να διατυπώσει τη διάσημη πλέον θεωρία της σχετικότητας, ούτε και χρειάστηκε την πραγματοποίηση κάποιου πειράματος προκειμένου να ολοκληρώσει τη διατύπωση της.

Ή είδε, ας πούμε, η επιστημολογία ότι το 1965 οι κύριοι A. Penzias & R. W. Wilson ανακάλυψαν ότι παντού στο διάστημα έμοιαζε να υπάρχει, ομοιόμορφα κατανεμημένη, μια μικρή ποσότητα ενέργειας, χωρίς όμως οι ίδιοι να έχουν νωρίτερα διατυπώσει κάποια σχετική υπόθεση που θα υποστήριζε την ύπαρξη της. Το γεγονός ότι, την ίδια εποχή, μια ομάδα θεωρητικών φυσικών από το Πανεπιστήμιο του Princeton υποστήριξε ότι αν το Σύμπαν είχε προέλθει από κάποια Μεγάλη Έκρηξη τότε μια τέτοια ενέργεια θα έπρεπε όντως να διαπιστώνεται ομοιόμορφα κατανεμημένη στο Σύμπαν, ήταν μια ευτυχής συγκυρία που α) κράτησε στη μνήμη μας τη σημασία των πειραμάτων των Penzias & Wilson, β) στάθηκε ικανή ώστε να τους αποδοθεί στο Νόμπελ Φυσικής (1978) και γ) έβαλε τα καλύτερα θεμέλια ώστε σήμερα να θεωρούμε τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης ως την επικρατέστερη 'κοσμογονική' θεωρία της φυσικής...

Μάλιστα κύριοι.

Η επιστήμη δεν έχει μία και μοναδική μέθοδο την οποία και θα ακολουθεί κατά πόδας προκειμένου να εξελιχθεί.

Αν ήταν έτσι, τότε κομμάτια της επιστήμης όπως η αστρονομία ή παλαιοντολογία -που παρεπιπτόντως ανήκουν στη σφαίρα των πολύ 'αγαπημένων' για αρκετούς μαθητές- θα δυσκολευόντουσαν να αποδείξουν αποτελούν επιστήμες, αφού ούτε με τα αστέρια ούτε με τους δεινόσαυρους μπορούμε να κάνουμε πολλά πειράματα...

Αν ακόμη και μετά την αγωνιώδη μου προσπάθεια δεν έχεις πειστεί, μπορείς να ρίξεις ας πούμε μια ματιά και στο αρκετά σαφές άρθρο του κυρίου Terry Halwes για μια συνοπτική επιχειρηματολογία επί του συγκεκριμένου ζητήματος...

Το θέμα είναι ότι, εκτός από τα σχετικά πορίσματα της επιστημολογίας, υπάρχει ένας ακόμη λόγος για τον οποίο δεν συμφωνώ με την υποστήριξη της ύπαρξης της μιας και μοναδικής μεθόδου, σε αυτή τη συναρπαστική διαδικασία που ονομάζουμε 'επιστήμη'.

Η επιστήμη φίλε μου, δεν είναι μια πορεία που ακολουθεί συνταγές.

Η επιστήμη, στις συναρπαστικότερες μορφές της, αφορά στην εμπλοκή μας με το άγνωστο, με τον ίδιο τρόπο που ένα μικρό παιδί εμπλέκεται με μια πρωτόγνωρη προς αυτό διαδικασία. Όμοια με το παιδί, το πιο όμορφο κομμάτι δεν είναι αυτό στο οποίο φτάνουμε στο συμπέρασμα, αλλά αυτό στο οποίο ανακαλύπτουμε τη συνταγή.

Μπορούμε φυσικά να επιλέξουμε τη μία και μοναδική επιστημονική μέθοδο και να τη 'διδάξουμε' στους μαθητές μας: αφενός μεν είναι μια απλή διαδικασία 4-5 βημάτων, αφετέρου δε θα γλιτώσουμε και αρκετό διδακτικό χρόνο...

Θα έχουμε όμως αφαιρέσει όλη τη μαγεία από αυτό που ονομάζουμε 'επιστήμη'...

Τί λες, αξίζει...;

Καλή αρχή!

Σεπτέμβριος.

'Καλή αρχή' (ή ακόμη συνηθέστερα, 'καλή χρονιά') λέμε, στην καλύτερη περίπτωση χαμογελώντας, στους μαθητές μας κάθε χρόνο τέτοια εποχή.

'Καλή αρχή' χρειάζεται κι αυτό το blog ν' ακούσει από κάποιον -οποιονδήποτε!- τώρα που κάνει τα πρώτα του βήματα στον κόσμο των ιστολογίων. Στον κόσμο των blogs.


Με αφετηρία την τάξη. Όχι την γυάλινη τάξη του καθωσπρεπισμού, αλλά την άλλη.

Τη σχολική.

Που στις πιο αγνές μορφές της μόνο τάξη δεν τη χαρακτηρίζει.

Θυμήσου ότι στις καλύτερες τάξεις του πλανήτη δεν χρειάζεται να διδάξεις το 'χάος'...

Με πορεία μέσα από τοπία τόσο ανόμοια μεταξύ τους, όπως είναι ο ψηφιακός κόσμος των blogs, ο -ακόμη και σε μένα άγνωστος- κόσμος του μυαλού μου, ο πραγματικά ξεχωριστός κόσμος των φυσικών επιστημών ή ο σουρεάλ κόσμος 'ελληνική πραγματικότητα'.

Και με τελικό προορισμό τη σχολική τάξη και πάλι.

Και τη βελτίωση της δουλειάς που κάνω εκεί μέσα.

Γιατί, αν υπάρχει κάτι που από τις πρώτες στιγμές μέσα σε μια σχολική τάξη μαθαίνεις, είναι ότι 'όταν ένας διδάσκει, δύο μαθαίνουν'...

Άρα καλύτερα να μιλάω για τη βελτίωση της δουλειάς που γίνεται εκεί μέσα...

Καλή αρχή λοιπόν!