Ένα πείραμα που ΠΟΛΥ μου άρεσε όμως ΠΟΤΕ δεν θα κάνω μέσα στην τάξη...

Τα πειράματα που επιλέγουμε να πραγματοποιήσουμε μέσα σε μια σχολική τάξη πρέπει να ικανοποιούν μια σειρά από 'κανόνες'.

Αυτονόητο είναι, για παράδειγμα, ότι ένα πείραμα πρέπει να έχει κάποια σχέση με το αντίστοιχο μάθημα. Αυτονόητο, όσο αυτονόητο είναι και το ότι κινούμαστε στα πλαίσια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης: δεν μπορούμε να διδάσκουμε τους μαθητές οτιδήποτε επιθυμούν αυτοί. Αν και κατά πάσα πιθανότητα σε ένα τέτοιο μάθημα όλα τα μάτια θα ήταν καρφωμένα πάνω μας...

Από την άλλη, πολλοί είναι αυτοί που τονίζουν τα διδακτικά οφέλη από πειράματα που πραγματοποιούνται με τη χρήση απλών υλικών. Υλικών δηλαδή τα οποία οι μαθητές έχουν, ήδη πριν την έναρξη του μαθήματος, χρησιμοποιήσει στην καθημερινή τους ζωή και δεν έχουν ιδιαίτερη δυσκολία να αναγνωρίσουν τις ιδιότητες τους.

Λιγότερο αυτονόητο είναι το γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο εκτελούμε τα πειράματα μέσα στην τάξη αντικατοπτρίζει στους μαθητές μας τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ένας επιστήμονας.

Έτσι, ένα πείραμα στο οποίο "θα δούμε τις δυναμικές γραμμές για τις οποίες μιλήσαμε χθες", σχεδόν κατά λάθος περνά στους μαθητές μας την άποψη ότι στην επιστήμη πρώτα χτίζουμε έννοιες ή θεωρίες και μετά αυτές τις έννοιες ή θεωρίες τις "βλέπουμε" σε κάποιο πείραμα. Και το ίδιο παράδειγμα, αυτό δηλαδή της έννοιας "δυναμική γραμμή", είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα από την ιστορία των φυσικών επιστημών, μιας θεωρητικής έννοιας που χτίστηκε πάνω σε προϋπάρχουσες παρατηρήσεις...

Το σίγουρο είναι ότι, κακά τα ψέμματα, ο καθένας από εμάς τους εκπαιδευτικούς έχει διαφορετική άποψη τόσο για το ποια πειράματα έχουν σχέση με το μάθημα ή ενδιαφέρουν τους μαθητές μας, όσο και για το πόσο "απλό" είναι για έναν μαθητή (που δεν γνωρίζει ότι ο υδράργυρος όταν θερμαίνεται διαστέλλεται) ένα καθημερινό θερμόμετρο. Τέλος, ακόμη μεγαλύτερη διάσταση απόψεων συναντά κανείς στο ζήτημα της εικόνας της επιστήμης που έχει ο καθένας από εμάς.

Εν ολίγοις έχουμε διαφορετική αντίληψη για το τί συνιστά διδακτικά κατάλληλο πείραμα και το καλύτερο που μπορούμε καταρχήν να κάνουμε είναι να το παραδεχτούμε...

Και φτάνω στο ζουμί. Σουλατσάροντας σήμερα το πρωί στο youtube εντόπισα το παρακάτω πείραμα, ένα πείραμα που ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τις προσωπικές μου "απαιτήσεις" από ένα πείραμα. Από τη μία σχετίζεται μια χαρά με το κομμάτι της Βιολογίας που αφορά στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου, ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί πολύ απλά υλικά και είναι σαφέστατο ως προς το "τί θέλει να πει ο ποιητής".

Ρίξε μια ματιά και τα λέμε:


Μου άρεσε.

Μου άρεσε, ας πούμε, το γεγονός ότι είναι ένα πείραμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναδείξει ένα χαρακτηριστικό κόλπο των απανταχού πειραματιστών, τον λεγόμενο "έλεγχο μεταβλητών". Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με ερωτήματα του τύπου "γιατί πρέπει και στις δύο περιπτώσεις να χρησιμοποιήσουμε ίδια μάρκα τσιγάρων;"

Μέχρι και το συμπέρασμα είναι αυτό που θα θέλαμε όλοι μας (καθηγητές, διευθυντές, γονείς και υπουργεία):

το κάπνισμα κάνει κακό.

Όμως όχι.

Δυστυχώς, όχι, δεν μπορώ να κάνω ένα τέτοιο πείραμα στην τάξη.

Μπορεί το τελικό συμπέρασμα να είναι μια απλή κριτική κατά του καπνίσματος, όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μου κρατάω ότι πολλές φορές ορισμένοι μαθητές μας τυχαίνει να μας έχουν σαν πρότυπα, μελετώντας από τον τρόπο που μιλάμε μέχρι τα ρούχα που φοράμε.

Μπορεί το πείραμα να λέει "το κάπνισμα κάνει κακό", όμως αυτό που μένει μετά το πείραμα είναι ότι "ο κύριος καπνίζει (άρα σιγά το πράμα το κάπνισμα)".

Και ελπίζω να συμφωνήσεις μαζί μου ότι καμία πειραματική σαφήνεια και καμία ορθή εικόνα περί επιστήμης δεν αξίζει όσο τα πνευμόνια αυτών των δεκατετράχρονων...