Μία πρόταση για το βροχερό σαββατοκύριακο...

Λίγο μετά την πρώτη μου δημοσίευση σχετικά με τη σημασία του θεάτρου για τη διδασκαλία και ενώ οι πρώτες φράσεις της επόμενης δημοσίευσης περί τέχνης και διδασκαλίας ήδη στριφογυρνάνε στο μυαλό μου, ήρθε μία ημερίδα που δείχνει να σχετίζεται με τους προβληματισμούς μου.

Ο τίτλος της ημερίδας είναι "Διαφορετικότητα – Τέχνη – Σχολική Τάξη" και πραγματοποιείται αύριο Σάββατο, από τις 9.30 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα στην οποία μπορείς να βρεις περισσότερες πληροφορίες, η ημερίδα απευθύνεται μεταξύ άλλων και σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων, σε γονείς και στελέχη της Εκπαίδευσης.

Ο τόπος που θα πρέπει να επισκεφτείς αν θες να παρακολουθήσεις αυτή την ημερίδα είναι το Σινέ Αλίκη, πολιτιστικό & αθλητικό κέντρο Νέας Μάκρης.

Νέα Μάκρη; - σαββατιάτικη εκδρομή μου μυρίζει...

Τέλος, σημείωσε ότι η είσοδος είναι όπως θα έπρεπε ελεύθερη.

Το θέατρο και η διδασκαλία των φυσικών επιστημών

Από τις πρώτες στιγμές αυτού του ιστολόγιου, το ήξερα ότι αργά η γρήγορα θα ερχόταν και η σειρά αυτής της δημοσίευσης.

Λίγο το αμαρτωλό παρελθόν μου σε ομάδες που προσπαθούσαν να κάνουν θέατρο και τα κατάφερναν μια χαρά - μη το κρύβεις, λίγο η συμφωνία μου με την άποψη ότι κάθε καλή διδασκαλία έχει λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένα στοιχεία μιας θεατρικής παράστασης, λίγο το αίσθημα του θεατρίνου που αραιά και πότε ξεπηδά στην επιφάνεια του μυαλού μου καθώς διδάσκω, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο:

Θέλω να γράψω για τη σημασία που μπορεί να έχει το θέατρο στη δουλειά μου.

Και πέρα από τις προσωπικές μου πεποιθήσεις και εμπειρίες, θάρρος για να κάνω κάτι τέτοιο μου δίνουν και διάφορες "εξαιρετικές" γράψε διδασκαλίες που βρίσκω στο διαδίκτυο. Δες ας πούμε την παρακάτω περιγραφή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος από το φοβερό Richard Feynman (δεν είναι ανάγκη πάντως να την παρακολουθήσεις όλη , μισό λεπτό σίγουρα σε έχει βάλει στο νόημα...):



Παρατήρησε διαδικτυακέ μου φίλε, ότι πολλές από τις κινήσεις, αρκετά από τα νεύματα και ορισμένα από τα λόγια του, ο κύριος Feynman δεν είναι υποχρεωμένος να τα κάνει αν απλά σκέπτεται "τώρα πρέπει να μιλήσω για το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα".

Πρόσεξε το τόνο της φωνής που υψώνεται καθώς περνά από ένα κεντρικό στοιχείο της ομιλίας, πρόσεξε τα μάτια που γουρλώνουν όταν η σκέψη πρέπει να εστιάσει "εκεί", πρόσεξε το ρυθμό της κουβέντας που επιταχύνει στα ασήμαντα. Και βάλε στο υστερόγραφο ότι ο ομιλητής είναι καθιστός!

Υποστηρίζω λοιπόν ότι ο τρόπος που ο Feynman διδάσκει, συμπεριλαμβάνει συνειδητά ή ασυνείδητα τη σκέψη ότι "τώρα κάποιος με βλέπει και με ακούει να μιλάω για το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα".

Τη σκέψη "έχω θεατές".

Τη σκέψη ότι κάθε διδασκαλία έχει θεατές.

Αυτό είναι που θέλω να προτείνω. Να κοιτάμε τις διδασκαλίες μας σαν θεατρικές παραστάσεις, τους μαθητές μας σαν θεατές, το κουδούνι για μέσα σαν το τρίτο καμπανάκι...

Και πριν συνεχίσω, η απαραίτητη σε κουβέντες περί διδασκαλίας απάντηση σε όσους "παλιούς" συνάδελφους κουβαλούν στη πλάτη αρκετά χρόνια εμπειρίας, τόσα ώστε να τους εμποδίζουν να αλλάξουν δηλαδή πιθανότατα να βελτιώσουν τις διδασκαλίες τους. Που πιθανότατα θα ψιθυρίσουν "σιγά μη γίνουμε και θεατρίνοι κιόλας".

Η απάντηση μου λοιπόν λέει: "Μα θεατρίνοι είστε"

Χαμογέλα ψηλέ, αλλά μη σταματάς το διάβασμα, έτσι;

Εννοώ ότι έτσι κι αλλιώς αρκετά θεατρικά στοιχεία όλοι τα έχουμε ήδη μέσα στις διδασκαλίες μας, είτε το αποφασίζουμε συνειδητά είτε τυφλά ακολουθούμε κάποια εκπαιδευτική παράδοση.

Δεν ήταν για παράδειγμα συμβουλή να συμπεριφερθώ θεατρικά/υποκριτικά αυτό που μου είπε λίγο πριν μπω για πρώτη φορά στη τάξη ένας συνάδελφος με πολυετή εμπειρία:

"Αν θες να μην έχεις περιπέτειες με τη συμπεριφορά, μή γελάς. Ούτε χαμόγελο μέχρι τα Χριστούγεννα". Για την ιστορία, δεν τα κατάφερα: Αρχές Νοέμβρη έσκασα στα γέλια.

Ή για σκέψου το, δεν είμαστε λίγο θεατρίνοι όταν κατά τη διάρκεια είτε της "παράδοσης του επομένου" είτε της "εξέτασης του προηγουμένου" μαθήματος κάνουμε στους μαθητές μας ερωτήσεις των οποίων τις απαντήσεις ήδη γνωρίζουμε;

Και συνεχίζω. Ετοιμάσου για βροχή ερωτημάτων...

Αφού είμαστε που είμαστε θεατρίνοι, γιατί δεν προσπαθούμε να δούμε πόσο ακόμη μπορούμε να γίνουμε; Γιατί δεν δοκιμάζουμε να βρούμε ποια στοιχεία μπορούμε συνειδητά να δανειστούμε από το θέατρο ώστε να βελτιώσουμε τη διδασκαλία μας;

- Ξέρουμε για παράδειγμα ότι οι διδασκαλίες μας βελτιώνονται, όσο περισσότερες φορές τις δοκιμάσουμε. Γιατί να σου το κρύψω; Εγώ, στις συζητήσεις που κάνω με τον εαυτό μου για το θέμα, το πρώτο τμήμα που δέχεται μια διδασκαλία μου, το αποκαλώ "πειραματόζωο". Το θέμα είναι σε ποιο βαθμό υιοθετούμε την οπτική που ένας ηθοποιός έχει για την "πρόβα": Πόσο συνειδητά δηλαδή επιλέγουμε ποιες πτυχές της διδασκαλίας θα δοκιμάσουμε; Πόσο διαφορετικές επιλογές κάνουμε από διδασκαλία σε διδασκαλία; Πόσο πειραματιζόμαστε; Τί μερίδιο επιλέγουμε να αφήσουμε στον αυτοσχεδιασμό...;

- Από την άλλη, όλοι οι ηθοποιοί του πλανήτη, αν δεν κάνω λάθος, έχουν απασχολήσει ώρες της ζωής τους γύρω από την ομολογουμένως υπέροχη λέξη ορθοφωνία. Εμείς οι εκπαιδευτικοί, πόση φαιά ουσία έχουμε χαρίσει προκειμένου να ασκηθούμε στο να παράγουμε και να εκφέρουμε λόγο ξεκάθαρο σαν τους φυσικούς νόμους που περιγράφουμε; Έχουμε για παράδειγμα δοκιμάσει να "ακούσουμε" όσα λέμε μέσα στη τάξη; Πόσοι γνωρίζουμε αν ξεχωρίζουμε ηχητικά τα σύμφωνα, ή αν στα μάτια των μικρών μας ακροατών μοιάζουμε με αυτούς τους τύπους που κατά προτίμηση πηδούν συλλαβές; Πόσοι έχουμε ηχογραφήσει λόγια μας...;

- Και τώρα είναι η στιγμή που το μυαλό μου περνά απο τη Γιάννα, τον άνθρωπο που για πρώτη φορά μου μίλησε για θέατρο: "Ότι και να λέει το στόμα σου, αν δεν το συνοδεύει με κίνηση το σώμα σου, καλύτερα να μη το πεις...". Εμείς λοιπόν συνάδελφε, πόσο έχουμε "δουλέψει" την κίνηση μας στο σανίδι που ονομάζεται σχολική τάξη; Όταν θέλουμε για παράδειγμα να μιλήσουμε για δύο ξεχωριστές περιπτώσεις (δύο κατηγορίες ζωντανών οργανισμών, δύο διαφορετικές απόψεις, δύο είδη ευθύγραμμης κίνησης, δύο διακριτά οτιδήποτε), γιατί αφού περιγράψουμε την πρώτη περίπτωση δεν κάνουμε δυο βήματα δεξιά πριν περιγράψουμε τη δεύτερη;

- Τί χώρο αφήνουμε στο χιούμορ;

- Συνολικά, τί δομή δίνουμε στις διδασκαλίες μας; Έχουμε χωνέψει ότι αυτό που "παρουσιάζουμε" οφείλει να έχει αρχή, μέση και τέλος; "Κύριε γιατί δεν μας λέτε απ' την αρχή την απάντηση;" με ρώτησε κάποια στιγμή μια μαθήτρια και εγώ αισθάνθηκα όμορφα... Έχουμε ποτέ σκεφτεί ότι μπορεί και να χρειαστεί μπροστά σε ένα φαινόμενο προς παρατήρηση ο ρόλος μας είναι αυτός του χορού της αρχαίας τραγωδίας ("βοηθώ το θεατή αλλά για τη λύση ας κόψει το λαιμό του") ή ότι λίγο πριν χτυπήσει το κουδούνι η κάθαρση πρέπει να έχει επέλθει;

- Γενικότερα ρε γαμώτο, πόσο συχνά αναρωτιόμαστε για όσα κάνουμε στη τάξη από την πλευρά αυτών που τα βλέπουν; Κι εδώ θέλω παράδειγμα. Ωραία, παράδειγμα: μας πέρασε ποτέ απ' το μυαλό ότι κάθε πείραμα επίδειξης είναι ουσιαστικά μια θεατρική πράξη: ότι σε ένα πείραμα επίδειξης προσπαθούμε με γεγονότα να αναδείξουμε μια ιδέα (μια από τις ιδέες/σχέσεις των φυσικών επιστημών για τις οποίες περηφανευόμαστε), με τον ίδιο τρόπο που τα γεγονότα της ταινίας "Τιτανικός" προσπαθούν να μιλήσουν για την ιδέα "έρωτας";

Και ο κατάλογος των ιδεών που ξεπηδούν από το θέατρο με εν δυνάμει προορισμό τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, δεν έχει τελειωμό...

Θα σταματήσω λοιπόν κάπου εδώ.

Σκέφτομαι βέβαια τελειώνοντας ότι αν το να παίρνεις πτυχίο φυσικής δεν είναι προϋπόθεση για να μπορείς να τη διδάξεις, τότε σίγουρα η προτροπή να βάλεις στη διδασκαλία σου θεατρικά στοιχεία μπορεί και να μοίαζει με ηλίθια απαίτηση. Δεν ξέρω. Σίγουρα θέλει διάθεση και προσπάθεια. Και φυσικά, όπως κάθε καινούργιο στοιχείο σε μια διδασκαλία, υπομονή...

Καλή επιτυχία λοιπόν!

ΥΓ. Ταλαιπώρησα αρκετά το μυαλό μου μέχρι να αποφασίσω το βίντεο ποιας "διδασκαλίας" θα έβαζα τελικά ως παράδειγμα σε αυτή τη δημοσίευση. Σκεφτόμουν ας πούμε πως και οι περισσότερες μαγνητοσκοπημένες διδασκαλίες φυσικής του πανεπιστήμιου του Berkeley μια χαρά θα ικανοποιούσαν τις ανάγκες της δημοσίευσης. Οι τύποι που διδάσκουν δείχνουν να ασπάζονται τα περισσότερα από όσα έγραψα. Δεν έβαλα όμως τις συγκεκριμένες διδασκαλίες μόνο και μόνο επειδή κρατάνε πολλή ώρα.

Στα παιχνίδια παρών!

Όταν πρωτομπήκα σε αυτή την παράξενη blog-όσφαιρα, δεν είχα ιδέα ότι οι bloggers παίζουν και διάφορα παιχνίδια μεταξύ τους.

Τώρα πια το έχω μάθει. Η απορία μου βέβαια είναι πώς τα καταφέρνουν και προλαβαίνουν...

Τέλος πάντων.

Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της αγαπητής astropeleki,

ιδού που θα ήθελα να δω ξανά... γραμμένο το όνομα μου:

Κι άλλες ιστοσελίδες για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών

Πρόσφατα έγραψα για δύο ιστοσελίδες σχετικά με υλικό χρήσιμο για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών.

Συνεχίζοντας στο ίδιο μοτίβο, έχω να προτείνω για όσους επιμένουν να "ψάχνονται" για το αυριανό μάθημα τις εξής ιστοσελίδες:

http://www.physics4u.gr/page7.html
Εκτενής λίστα με διευθύνσεις του δικτύου, όπου μπορεί να βρει κανείς πάμπολλα εικονικά πειράματα για διάφορα θέματα φυσικής.

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/main.htm
Ιστοσελίδα που υλοποιείται από τον Παναγιώτη Κόκκοτα και συνεργάτες του, στρέφεται γύρω από ζητήματα διδακτικής των φυσικών επιστημών. Περιέχει μια ολοκληρωμένη περιγραφή θέσεων της διδακτικής των φυσικών επιστημών.

http://paroutsas.jmc.gr/did_fp.htm
Ιστοσελίδα του Διονύση Παρούτσα, περιγράφει μια σειρά από πειράματα με απλά υλικά που μπορούν να υποστηρίξουν τη διδασκαλία της φυσικής τόσο στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, όσο και στο Γυμνάσιο.

http://www.dapontes.gr/
Πολύ καλά οργανωμένη ιστοσελίδα του Νίκου Δαπόντε. Περιέχει πολύ ενδιαφέροντα κείμενα περί διδακτικής των φυσικών επιστημών και πλήθος από προτάσεις για την αξιοποίηση του διαδικτύου στη διδασκαλία, παρουσιάσεις powerpoint και άλλο υλικό.

http://www.clab.edc.uoc.gr/
Ιστοσελίδα του εργαστηρίου θετικών επιδτημών του πανεπιστημίου Κρήτης. Πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις για ένταξη στη διδασκαλία μπορείτε να βρείτε στην κατηγορία ‘εκπαιδευτικό υλικό’.

http://aplo.eled.auth.gr/
Ιστοσελίδα του εργαστηρίου πειραματικής διδασκαλίας ΦΕ. Περιέχει μία σειρά από χρήσιμα πειράματα με απλά υλικά που μπορούν να υλοποιηθούν στη τάξη. Πολύ χρήσιμες και οι πληροφορίες που συνοδεύουν κάθε πείραμα (θεωρητική τεκμηρίωση, πρακτικές συμβουλές).

http://www.epyna.gr/
Η γνωστή ‘Εκπαιδευτική Πύλη Νοτίου Αιγαίου’, ιστοσελίδα που ξεπερνά κατά πολύ το πλήθος πληροφορίας που βρίσκουμε σε μια μέση ιστοσελίδα στην ελληνική γλώσσα... Αφορά εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων, παρέχοντας πληροφορίες και εκπαιδευτικό υλικό. Το κομμάτι για τις φυσικές επιστήμες έχει πολλές χρήσιμες προτάσεις για τη διδασκαλία.

Καλή πλοήγηση!

Η διαχείριση της τάξης (ΙΙΙ)

Σε αυτό το blog έχουν μέχρι τώρα αναρτηθεί δύο δημοσιεύσεις σχετικά με το θέμα «διαχείριση προβλημάτων στη σχολική τάξη». Και οι δύο όμως έμεναν στα ρηχά νερά της σχετικής συζήτησης: η πρώτη ήταν μια αναφορά στα σχετικά σεμινάρια που διοργανώνει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και η δεύτερη ένα βίντεο για το θέμα, με μάσκα χιούμορ αλλά ανησυχητικό υπόστρωμα.

Προσπαθώντας να αποφύγω λοιπόν αυτή τη συνέχεια παραπλανητικών τίτλων στο μπλογκ μου, αποφάσισα να αντιμετωπίσω το θέμα λίγο πιο σοβαρά.

Να καταθέσω σκέψεις και προτάσεις μου.

Ας αναγνωρίσω βέβαια ξεκινώντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να καλύψω ένα τόσο ευρύ και σημαντικό θέμα με μία δημοσίευση. Περισσότερο θα προσπαθήσω να περιγράψω πέντε δέκα πράγματα που έχω στο μυαλό μου για το ζήτημα, ίσως και με τη βοήθεια ορισμένων σχετικών βιβλίων.

Η κουβέντα περί «διαχείρισης τάξης» μπορεί να αποκτήσει μπόλικη έκταση. Σκέψου ότι ακόμη και το πώς είναι τοποθετημένα τα θρανία μέσα στη σχολική τάξη, θεωρείται από πολλούς παράγοντας που επηρεάζει τις διαθέσεις, άρα και τις εξελίξεις στο ζήτημα.

Μάλλον λογικό ας πούμε ακούγεται το επιχείρημα ότι όταν τα θρανία είναι εφικτό να είναι σε σχήμα «Π», η επαφή του εκπαιδευτικού με καθέναν από τους μαθητές είναι σχεδόν προσωπική. Ιδιαίτερα αν ο εκπαιδευτικός αισθάνεται άνετα να περπατά κατά τη διάρκεια του μαθήματος, η θεατρική παράσταση που ονομάζεται διδασκαλία μπορεί σε ένα τέτοιο σκηνικό να αποφύγει τις σκηνές με σασπένς…

Ας αφήσω όμως το σκηνικό και ας πιάσω τη σημασία της εισαγωγής του έργου:

Και στο θέμα της διαχείρισης της τάξης, συμφωνώ με την επικρατούσα άποψη, ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.

Η αρχή. Οι πρώτες στιγμές σε μία τάξη. Οι πρώτες ώρες της χρονιάς: όταν το "σκανάρισμα" της συμπεριφοράς και της εικόνας του εκπαιδευτικού τροφοδοτεί με απόψεις τους μαθητές. Και συνεπώς διαμορφώνει μετέπειτα στάσεις.

Άποψη που την υποστηρίζει με τον τρόπο της βέβαια και η εμπειρία των "παλιών", έτσι δεν είναι; Την ακούω συχνά νομίζω την ατάκα: "Το θέμα είναι να τους πάρεις τον αέρα από την αρχή. Μέχρι τα Χριστούγεννα, ούτε χαμόγελο".

Ούτε νερό στον Άρη. Τέλος πάντων.

Ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση προτείνουν και οι διδακτικάριοι, όχι μόνο των φυσικών επιστημών, που μιλούν για κάτι που ονομάζεται "διδακτικό συμβόλαιο". Πρόκειται για μία αρχική «συμφωνία» ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές σχετικά με το τι υπόσχεται η κάθε πλευρά και το τι ζητά από το μάθημα.

Ένα συμβόλαιο.

Ένα συμβόλαιο που καλό είναι να κρατά στενές επαφές με το συνολικό συμφέρον της τάξης. Ένα συμφέρον που αφορά κυρίως τη μάθηση και το δικαίωμα σε αυτήν. Στο δικό μου μάθημα, ας πούμε, νομίζω πως όταν ρητά λειτουργώ με βάση το επιχείρημα "εδώ έχουμε μαζευτεί για να μάθουμε", τις περισσότερες φορές οι μαθητές το καταλαβαίνουν μια χαρά και ανταποκρίνονται.

Βέβαια όταν σκέφτεσαι να κάνεις οποιοδήποτε "συμβόλαιο", πρέπει να σκεφτείς και τις δικές σου "υποχωρήσεις". Από την πλευρά μου για παράδειγμα, έχω υποσχεθεί στο μάθημα μου ότι πάντα θα επιστρέφω τετράδια, tests ή διαγωνίσματα διορθωμένα "στο επόμενο μάθημα". Μπορεί να μου έχει κοστίσει 2-3 γερά ξενύχτια μέχρι τώρα, αλλά αποδείχτηκε πολύ δυνατό «χαρτί» στις διαπραγματεύσεις.

Μερικοί, όταν αναφέρονται σε κάποιας μορφής "διδακτικό συμβόλαιο", μιλούν και για κανόνες που πρέπει να υπάρχουν σε μια τάξη. Εγώ θα πρόσθετα και δυο κουβέντες για τη λογική που υπάρχει πίσω από κάθε κανόνα. Το ποδόσφαιρο είναι το αγαπημένο μου παράδειγμα: Αν θέλεις να παίξεις ποδόσφαιρο, δέχεσαι ότι δεν θα πιάνεις τη μπάλα με τα χέρια...

Επίσης από την αρχή των μαθημάτων νομίζω ότι έχει σημασία να δείχνεις οργανωμένος, ή ακόμη καλύτερα, να είσαι οργανωμένος. Αν αρχίζει να φαίνεται ότι δε δίνεις και πολλή σημασία στο μάθημα σου, οι μαθητές έχουν ωραιότατο επιχείρημα για να μην υπακούσουν σε "κανόνες της τάξης". Αθέτησες το συμβόλαιο πρώτος, δεν έχει σημασία αν το έκανες άθελά σου. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους.

Μερικοί προτείνουν στην αρχική κουβέντα, να υπάρχει αναφορά και σε ένα νοητικό πλάνο του τύπου "τι θα μάθουμε φέτος" με ψιθυρίζουσες αναφορές "κάτι για το οποίο πρέπει να βοηθήσουμε όλοι".
Εγώ βέβαια, ένα τέτοιο πλάνο το προτιμώ ντυμένο και με συναισθηματικές ατάκες, της μορφής "το ταξίδι μας στη Φυσική θα περιλαμβάνει διαδρομές σε…", αλλά κάτι τέτοιο μάλλον είναι χαζό προσωπικό «χούι» και όχι εμπεριστατωμένη άποψη περί διαχείρισης της τάξης...

Σταθερότητα στις επιλογές σου και τη στάση σου. Θέμα SOS. Όσο μπορείς, μείνε συνεπής στο αρχικό σενάριο, ναι, αυτό που προέβλεπε το "συμβόλαιο". Αν οι μαθητές αισθάνονται σιγουριά για το ποια θα είναι η στάση σου, τους είναι πιο εύκολο να προσαρμοστούν σε αυτήν. Όχι "μία έτσι, μία γιουβέτσι".

Γι’ αυτό και λέω ότι θέλει αρκετή σκέψη ο αρχικός σχεδιασμός του συμβολαίου: "όπως έστρωσες θα κοιμηθείς", έχει αποφανθεί εδώ και καιρό η ανέκδοτη λαϊκή βιβλιογραφία.

Βέβαια η συνέπεια μπορεί να συμπεριλαμβάνει και αναπόφευκτη αυστηρότητα από την πλευρά σου, στην εφαρμογή πιθανών ποινών. Εδώ θα χρησιμοποιούσα το επιχείρημα ότι οι μαθητές δείχνουν να έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα με την ασυνέπεια ενός εκπαιδευτικού, παρά με την αυστηρότητά του. Προσωπικά προσπαθώ να μην απειλώ με ποινές, που δεν θέλω ή δεν μου επιτρέπεται να εφαρμόσω. Και δεν εφαρμόζω μια ποινή αν δεν έχω προειδοποιήσει για την εφαρμογή της...

Το νου σου λένε οι γραφές. Προαπαιτούμενο για την ηρεμία στην τάξη είναι και η δική σου ήρεμη στάση. Μάθε να διατηρείς την ηρεμία σου, μπροστά στις δύσκολες στιγμές της τάξης. Πέρα από τις λανθασμένες "εν βρασμώ" αποφάσεις που μπορεί να πάρεις σε τέτοιες στιγμές, σκέψου ότι είναι απαραίτητο να μεταδώσεις το μήνυμα ότι εφαρμόζεις την ηρεμία που ζητάς από τους μαθητές σου.

Στην κλασική ερώτηση "μπαίνω στην τάξη και επικρατεί το χάος, τί να κανω;", η δική μου απάντηση έχει 3 βήματα.

Βήμα πρώτο. Μη κάνεις τίποτα! Είναι φορές που το να σταθείς ακίνητος και σιωπηλός μπροστά στους μαθητές που "έχουν ξεφύγει", μπορεί να έχει απίστευτα αποτελέσματα.

Η απόλυτη σιωπή δεν είναι κάτι που οι μαθητές περιμένουν από τον εκπαιδευτικό, οπότε η εμφάνισή της μπορεί να συγκεντρώσει την προσοχή πολλών.

Βήμα δεύτερο. Κάνε κάτι, αλλά μην υψώνεις ακόμα τη φωνή! Εγώ, συνήθως προσπαθώ να ξεκινήσω συζήτηση για κάτι λίγο έξω από το συνηθισμένο μάθημα, κάτι που υποθέτω ότι ενδιαφέρει τους μαθητές: ένα σχετικό αστείο ή ένα περιστατικό από άλλο τμήμα στο ίδιο μάθημα ή δεν ξέρω τί άλλο. Δοκίμασε και πες μου. Πάντως σημείωσε ότι ατάκες όπως "σχετικά με το διαγώνισμα θα πρέπει να σας πω..." ή "όσον αφορά τους βαθμούς του τριμήνου...", μάλλον μπορούν να σωπάσουν ολόκληρη τη θύρα 7.

Βήμα τρίτο. Βάλε τις φωνές, δεν έχουμε και όλη τη σχολική χρονιά στη διάθεση μας. Προσωπικά δεν έχω καταφέρει να βρω μια συνταγή που θα αποκλείει τη χρήση πολλών ντεσιμπέλ στη διαχείριση της τάξης, αλλά μάλλον η δυνατή φωνή θα πρέπει να είναι η ύστατη προσπάθεια...

Μαθήματα τακτικής: Σχετικά με τις ποινές, είναι προτιμώμενο να δρας, παρά να αντιδράς. Αντιδρώντας, τιμωρείς κάποια "δράση" ενός ή περισσοτέρων μαθητών. Δρώντας, προτείνεις λύσεις σε προβλήματα και περιμένεις απαντήσεις: "Μπορείς να διαλέξεις, Μανώλη: α) να συνεχίσεις να κάθεσαι στο ίδιο θρανίο αλλά χωρίς να προκαλείς κουβεντούλα με το Τάσο, β) να κάτσεις σε όποια άλλη θέση θες αν νομίζεις ότι θα είναι καλύτερα και γ) να φύγεις από τη τάξη αν θεωρείς ότι δεν μπορείς να συμβιβαστείς με τους κανόνες της".

Άλλες φορές δουλεύει, άλλες όχι. Με το Μανώλη δούλεψε.

Όπως αρκετές φορές δουλεύει στη δια-τήρηση της συμφωνίας και η επιβράβευση. Ένα μικρό αστείο σε στιγμές που η τάξη δείχνει να είναι συνεπής με τους κανόνες, εγώ το προτείνω.

Με τον τρόπο μου βέβαια: συνοδευόμενο από δήλωση για το λόγο που έγινε το αστείο, μια ρητή επιβεβαίωση της «συμφωνίας».

Και φυσικά υπάρχει και το θέμα των "συγκρούσεων".

Υποστηρίζω την άποψη ότι οφείλουμε σε τέτοιες περιπτώσεις να αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει πρόβλημα στην τάξη, κάνοντας παράλληλα σαφές με ποιο τρόπο οι συγκεκριμένες πράξεις ενός μαθητή ή περισσοτέρων επηρεάζουν τη λειτουργία της. Σημείο κλειδί συχνά είναι να επικεντρώνεις στο πρόβλημα, όχι στους συγκεκριμένους μαθητές ("θα μπορούσε άλλωστε, παιδιά, να το έχει κάνει οποιοσδήποτε από εσάς αυτό"). Ή το να παροτρύνεις τους εμπλεκόμενους να μιλήσουν για το πρόβλημα και να εκφράσουν άποψη για τις αιτίες του.

Κάπου εδώ φυσικά σκάει και το γνωστό θέμα του διδακτικού χρόνου. Σαν τα χιόνια. Δύσκολα τα πράγματα, το αναλυτικό πρόγραμμα δεν υπολογίζει ότι διαδικασίες για τη διαχείριση της τάξης είναι πιθανό να σπαταλούν αρκετό διδακτικό χρόνο. Πρέπει να είσαι προσεκτικός για το πόσο χρόνο αφιερώνεις σε διαδικασίες όπως αυτές που περιγράφω παραπάνω.

Και φυσικά να διαλέξεις τί από όσα λέω ταιριάζουν στη διδασκαλία σου. Σκέψου ότι μάλλον επιβάλλεται το να κάνεις "προσωπική σου υπόθεση" τον τρόπο διαχείρισης της τάξης: Είσαι κομμάτι μιας συμφωνίας, άρα πρέπει να σε αντιπροσωπεύει όσο γίνεται καλύτερα.

Κλείνωντας, Post it σημείωμα πάνω στο ψυγείο: Να μην ξεχάσω.

Να μην ξεχάσω ότι οι μαθητές είναι άνθρωποι που βρίσκονται σε μια διαφορετική ηλικία, ομολογουμένως αρκετά δυσκολότερη από τη δική μου. Μαθαίνουν τον κόσμο – που σημαίνει και τις σχέσεις μεταξύ τους - και τα λάθη είναι αναπόφευκτα σε αυτή τη διαδικασία. "Το πάθημα είναι το μάθημα" έλεγε η γιαγιά μου, πολύ πριν το ανακαλύψει η βιβλιογραφία της γνωστικής ψυχολογίας.

Που "μαθητές=άνθρωποι" επίσης σημαίνει ότι παίζει κάπου κρυφά να υπάρχει και κανένα πρόβλημα στο σπίτι με τον μπαμπά που "γύρισε χθες αργά και η μαμά φώναζε", να δίνει άφθονο υλικό σε διαθέσεις και πράξεις...

Να μην ξεχάσω (2). Τελευταίο αλλά σημαντικό. Ένα πρόβλημα στη διαχείριση της τάξης μπορεί πολύ συχνά να είναι ένδειξη ότι κάτι "δεν πάει καλά" με τον τρόπο που διδάσκω. Θυμήσου κι εσύ προχθές στην τηλεόραση, που η αγαπημένη σου ομάδα έπαιζε χάλια και καταλήξατε με τους άλλους ποδοσφαιρόφιλους να λέτε ανέκδοτα…

ΥΓ. Η φωτογραφία "scream" είναι από το blog www.visuallee.com/weblog/

Η Χούντα Ζει

Περιστατικό από σχολείο στο οποίο είχα δουλέψει παλαιότερα. Έχουμε ζήσει και λέμε.

Επέτειος του Πολυτεχνείου. Στο σχολείο έχει διοργανωθεί η κλασική γιορτή.

Η φωτογραφία με το τανκ, τα ηχητικά ντοκουμέντα με τη Δαμανάκη σε στιγμές νεανικής εξέγερσης, οι λόγοι και οι πολυλογίες για φοιτητές που αγωνίστηκαν για τα ιδανικά τους.

Και τα λοιπά και τα λοιπά.

Παρόλα αυτά, την επόμενη μέρα η ζωή συνεχίζεται. Εγώ μπαίνω σε τάξη του
Γυμνασίου. Το μάθημα πρέπει να αφορούσε κάτι μεταξύ θερμικής αγωγιμότητας και ταλάντωσης σωμάτων δεν θυμάμαι για να είμαι ειλικρινής.

Μπαίνοντας λοιπόν ακούγεται μια ατάκα για τη χθεσινή γιορτή.

"Κύριε κάθε χρόνο τα ίδια". "Μα τέλος πάντων τί σημαίνουν όλα αυτά". Κάτι τέτοιο.

Χαλάλι οι θερμικές αγωγιμότητες και οι ταλαντώσεις, σκέφτομαι, ας το συζητήσουμε λίγο. (Βλέπεις, ότι και να λεει το αναλυτικό πρόγραμμα για τό τί πρέπει να γίνει μέσα στη τάξη, την τελική απόφαση την παίρνει ο εκπαιδευτικός. Ας μην ξεφεύγω όμως απ' το θέμα, ίσως σε άλλη δημοσίευση αναφερθώ).

"Οκ παιδιά", λέω. "Τί θέλετε να συζητήσουμε; Για το Πολυτεχνείο;"

"Ναι κύριε, για το Πολυτεχνείο".

"Ωραία. Πριν το συζητήσουμε όμως, πείτε μου. Τί γνωρίζετε για το Πολυτεχνείο;"

Προϋπάρχουσες ιδέες για το τί έγινε στο Πολυτεχνείο;!; Ουάου, μιλάμε για την πρώτη παγκόσμια καταγεγραμμένη χρήση εποικοδομητικής προσέγγισης σε ζητήματα πολιτικής! Ώρες ώρες δεν παίζομαι, το ξέρω.

Τέλος πάντων. Οι απαντήσεις φυσιολογικό είναι θα μου πεις σαν να αντικατοπτρίζουν όλες αυτές τις πανομοιότυπες γιορτές που έχουν ζήσει ως μαθητές οι μικροί μου φίλοι:

"Κύριε τότε είχανε βγει τα τανκς στους δρόμους".

"Ναι κύριε, και ένα είχε μπει και μέσα στο Πολυτεχνείο".

"Και τις προηγούμενες μέρες είχανε και ραδιόφωνο".

"Εγώ το έχω ακούσει - έλεγε "ψωμί, παιδεία, ελευθερία".

"Κι εγώ το έχω ακούσει, πολύ χάλια η ηχογράφηση".

"Εγώ έχω δει φωτογραφίες με κάτι μακρυμάλληδες που τους χτυπούσαν οι αστυνομικοί".

Οι ατάκες πετάγονται βροχή από την πλευρά των μαθητών. Για κανά πεντάλεπτο.

Και μετά σιωπή.

"Κάτι άλλο παιδιά;"

Σιωπή.

"Και γιατί γίνονταν όλα αυτά παιδιά;" ρωτώ με ύφος παιδικής απορίας δουλεύει αυτό το ύφος στους μαθητές, δοκίμασε το.

"Γιατί τότε κύριε είχανε Χούντα".

"Ακριβώς Αντώνη. Τότε είχανε Χούντα. Τί σημαίνει όμως αυτό το Χούντα; Τί γινόταν τότε δηλαδή που εμείς το έχουμε ονομάσει Χούντα;".

Σιωπή...

Ας βοηθήσω λίγο. "Τί θα λέγαμε ότι είναι Χούντα αν το βλέπαμε να γίνεται σήμερα;"

Σιωπή ξανά.

Ας το ομολογήσω όμως, δεν ήταν βοήθεια το ερώτημά μου. Σκαλοπάτι ήτανε για να φτάσω σε αυτό που ήθελα να πω αφού και εσύ το κάνεις συνάδελφε ας μην κρυβόμαστε.

Επανάληψη, μαμά της μάθησης.

"Εδώ βρε παιδιά, μέσα σε αυτή τη τάξη. Τί θα λέγαμε ότι είναι Χούντα αν το βλέπαμε να γίνεται εδώ σήμερα; Αν το έκανα εγώ;"

Εδώ να δεις σιωπή. "Εκκωφαντική" που λένε.

Now it's my time, σκέφτομαι αυτάρεσκα. Αφού όμως ήρθε η ώρα να πώ την άποψη μου, ας το κάνω λίγο θεατρικά. Ας υιοθετήσω και το κατάλληλο υφάκι...

Σκληραίνω λοιπόν.

"Χούντα παιδιά, είναι να μπαίνω εδώ μέσα και να με φοβάστε. Χούντα είναι να με φοβάστε, επειδή άλλες φορές σας έχω φερθεί σκληρά. Να με φοβάστε γιατί θα μπαίνω στη τάξη και θα λέω: "Βγάλτε το σκασμό, τώρα μιλάω εγώ. Κι αν πεταχτεί κανείς να πει ότι θέλει, θα τον πετάω έξω"...

Σιωπή. Διαφορετική από πριν.

Κατά τη διάρκεια της, σκέφτομαι ότι τα κατάφερα πολύ καλύτερα απ' ότι περίμενα. Δεν έχω ξαναμιλήσει έτσι για τη δικτατορία και αν κρίνω από τα πρόσωπα, το κατάφερα καλά.

Μπράβο μου.

Η σιωπή όμως αυτή δεν διήρκησε πάνω από 2-3 δευτερόλεπτα. Την έσπασε η Χριστίνα.

"Ναι κύριε, αυτό δεν το κάνετε εσείς"

"Το κάνουν όμως άλλοι καθηγητές"

Και τώρα σωπαίνω εγώ.

Δύο ιστοσελίδες για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών

Το μήνυμα ότι το διαδίκτυο είναι ένα καλό εργαλείο πρόσεξε τις λέξεις: "εργαλείο", όχι "λύση"... για τους εκπαιδευτικούς του σήμερα, έχει φτάσει στα κινητά αρκετών. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα blogs (αυτό άλλωστε το έχω παλαιότερα κάνει), και η "πατροπαράδοτη" ιστοσελίδα μπορεί να βοηθήσει αρκετά όποιον ενδιαφέρεται.

Ακολουθώντας τυφλά το ψώνιο μου, τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, έχω στο νου μου αξιόλογες κατά τη γνωμη μου προφανώς ιστοσελίδες γύρω από το θέμα. Υπάρχουν πολλές, ένα μικρό δείγμα τους θα βρεις στη δεξιά στήλη αυτού του blog εννοεί τη λίστα "sites για την εκπαίδευση".

Το σημερινό λοιπόν μενού περιλαμβάνει δύο επιλογές του chef-χρυσόστομου:

Η πρώτη αφορά την ιστοσελίδα του Ανδρέα Κασσέτα. Χωρισμένη στους τομείς "σελίδες φυσικής", "διδακτική της φυσικής", "ιστορία της επιστήμης" και "φυσική και φιλοσοφία", μπορεί να καλύψει και τους πιο ψαγμένους αναγνώστες.

Με το γνωστό αφηγηματικό του ύφος ο Ανδρέας Κασσέτας έχει οικοδομήσει μια ξεχωριστή ιστοσελίδα, ικανή να σου κάνει καλή παρέα, είτε θες αντλήσεις πολύτιμο υλικό για την επόμενη διδασκαλία, είτε να γνωρίσεις ενδιαφέρουσες επιστημολογικές απόψεις ή ιστορικά γεγονότα της επιστήμης, είτε απλά να περιπλανηθείς στα σοκάκια της χωρίς λόγο έχει και αυτό τα αποτελέσματά του...

Πέραν αυτών, στην ίδια ιστοσελίδα, η επισυναπτόμενη εφημερίδα "Scripta Manent" διαδίδεται φυσικά δωρεάν και περικλείει εκπαιδευτικά και γενικότερα πολιτισμικά ζητήματα.

Η δεύτερη επιλογή είναι η ιστοσελίδα του Βασίλη Γαργανουράκη. "Πολλά υποσχόμενος" θα έλεγα αν ήμουν αθλητικογράφος και ήταν ο καινούργιος παίκτης της ποδοσφαιρικής ομάδας της γειτονιάς η οποία παρεπιμπτόνως τελευταία τα πάει χάλια...

Με στυλ που εύκολα ξεπερνά σε ελκυστικότητα παρόμοιες ιστοσελίδες και λίγες αλλά ολοκληρωμένες προτάσεις για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών (πειράματα υδροστατικής, ο μετεωρολογικός σταθμός σαν εργαστήρι ΦΕ κ.α.), ο Βασίλης Γαργανουράκης, μάλλον ψιθυρίζει ότι ήρθε στον κυβερνοχώρο των ΠΕ4 για να μείνει.

Και φυσικά, δεν είναι δυνατόν να μή γίνει αναφορά στις powerpoint παρουσιάσεις του συναδέλφου που μπορείς να βρεις στην και να κατεβάσεις από την ιστοσελίδα του. Παίρνοντας θάρρος από αυτές που αναφέρονται στους θερμοδυναμικούς κύκλους, ισχυρίζομαι πως είναι από τα καλύτερα δείγματα χρήσης του powerpoint που έχω συναντήσει.

Το κομμάτι της ιστοσελίδας που αναφέρεται στο μεράκι του ιδιοκτήτη της, τη φωτογραφία, υπό κανονικές συνθήκες θα το προσπερνούσα. Όταν όμως στο οπτικό μου πεδίο εμφανίζονται φωτογραφίες όπως η διπλανή, με τίποτα δεν μπορώ να κάνω τη πάπια...

Εύγε!

Αυτά λοιπόν έχει το σημερινό μενού.

Μην ανησυχείς, υπόσχομαι και άλλες μελλοντικές προτάσεις, όταν και πάλι ανοίξει η όρεξη...

Καλή όρεξη - συγγνώμη - πλοήγηση!

Καταλήψεις για "χαβαλέ"; Ναι!

Συνήθως η κουβέντα περί καταλήψεων περιστρέφεται στο δίπολο "καταλήψεις με αιτίες - καταλήψεις χωρίς αιτίες".

Οι πρώτες αναζητούν με τον τρόπο τους λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος, οι δεύτερες πολλές φορές ξεδιάντροπα σηκώνουν το λάβαρο του "χαβαλέ" και διαγράφουν την πορεία τους.

Εγώ, ούτε θέλω, ούτε προλαβαίνω, να προχωρήσω σε μια εκτίμηση του ποσοστού των καταλήψεων που σήμερα ανήκουν στη πρώτη ή τη δεύτερη ομάδα. Υποθέτω ότι ο καθένας, ανάλογα και με την οπτική του φυσικά, μπορεί να υποστηρίξει κάθε πιθανό συνδυασμό ανάμεσα στο 0%-100% και το 100&-0%.

Εγώ θα στραφώ προς αλλού. Αφορμή και πηγη έμπνευσης για αυτή τη δημοσίευση ήταν το άρθρο του Νίκου Ξυδάκη στο blog "το βλέμμα", σχετικά με τις καταλήψεις. Ας ξεκινήσω λοιπόν από το άρθρο αυτό.

Αντιγράφω τα γραφόμενα του φίλτατου nikoxy:

Γιατί κάνετε καταλήψεις; Ρώτησα τον δεκαεπτάχρονο της Β’ Λυκείου.
― Για πολλούς λόγους, τους εξής…
Ηταν διαβασμένος. Ελα, μίλα μου ειλικρινά…
― Μα ναι, ειλικρινά θα μιλήσω: Καταρχάς, στα μισά ή και περισσότερα σχολεία γίνεται κατάληψη για χαβαλέ.
Δηλαδή;
― Ε, τι δηλαδή, για χαβαλέ… Ολοι θέλουν ένα διάλειμμα, να περάσουν χαλαρά…

Όλοι θέλουν ένα διάλειμμα, να περάσουν χαλαρά…

Αυτή ήταν η φράση που στριφογύριζε στο μυαλό μου.

Έβαλα λοιπόν στην άκρη τα υπόλοιπα "αιτήματα" των μαθητών που ζεσταίνονται απ' τις φωτιές στους κάδους του σχολείου και προσπάθησα να εστιάσω στον φοβερό και τρομερό "χαβαλέ".

Και ξεκλείδωσα μνήμες, άλλες πιο εύκολα άλλες πιο δύσκολα, για να βρω ποια είναι η δική μου θέση στο ζήτημα: Είναι δυνατόν ρε xrysostome, μερικοί αυθάδεις πιτσιρικάδες να κλείνουν τα σχολεία στο όνομα του χαβαλέ;

Πλακίτσα σε βάρος των θεσμών;

Έχουμε + λέμε.

Μνήμη ένα. Η προσωπική.
Οι πανελλαδικές εξετάσεις εν έτει 1994. Εγώ "υποψήφιος". Αν και συνήθως οι υποψήφιοι έχουν επιλέξει ότι θέλουν να είναι τέτοιοι. Τέλος πάντων. Το "λούκι" των πανελλαδικών το έχουμε περάσει πολλοί, οπότε τα πολλά λόγια είναι περιττά. Εγώ θα σταθώ στο walkman μου.

Ναι, καλά διάβασες. Στο walkman μου. Δεν παίζει να ξεχάσω ποτέ την ανακούφιση που μου έδινε αυτό το μηχάνημα, όταν με συντρόφευε στις διαδρομές από το σπίτι στο φροντιστήριο και αντίστροφα. Είτε με stereo nova και "παζλ στον αέρα", είτε με Γιάννη Αγγελάκα και "είμαι τυχερός", οι ήχοι του walkman ήταν οι στιγμές μου.

Στιγμές που δεν πρόκειται να ξεχάσω, μάλλον επειδή πλέον έχω ερμηνεύσει ότι χωρίς αυτές δεν θα "την πάλευα" εκείνη τη χρονιά. Ο φόρτος ήταν πολύς και το walkman έδινε δύναμη...

Μνήμη δύο. Η σχετικά πρόσφατη.
Λίγο πριν τις περσινές διακοπές των Χριστουγέννων. Μόλις φτάνω έξω από την αίθουσα διδασκαλίας, με προφταίνει ο συνάδελφος μαθηματικός. "Δώσε μου δυο λεπτά, να τους κάνω μια ανακοίνωση".

Να μην πολυλογώ, η ανακοίνωση όντως διήρκησε περίπου δύο λεπτά, όμως οι απαιτήσεις της χρειάζονταν πολλά περισσότερα. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο συνάδελφος απαιτούσε την επίλυση 46 [!] ασκήσεων κατα τη διάρκεια των τρόπος του λέγειν διακοπών.

(Τον πιτσιρικά βέβαια, που στη θέα της ανακοίνωσης με τις 46 ασκήσεις έβαλε τα κλάματα, ο συνάδελφος δεν τον πήρε χαμπάρι. Αν και είμαι σίγουρος ότι και να τον έβλεπε δεν θα άλλαζαν πολλά...)

Μνήμη τρία. Η καθημερινή.
Αυτό που βλέπω κάθε μέρα. Κάθε μέρα που ο καθένας με το ρόλο του ερχόμαστε σε επαφή με τους ανθρώπους που συνηθίζουμε να ονομάζουμε "μαθητές", θεωρούμε ότι αυτοί υπάρχουν για να ανταποκρίνονται σε υποχρεώσεις: εγώ που αύριο θα τους βάλω ασκήσεις για το σπίτι, η μαμά που θα είναι από πάνω να τους “ελέγξει”, ο μπαμπάς που φωνάζει για τους βαθμούς, το Υπουργείο που βγάζει αναλυτικά προγράμματα που απευθύνονται σε υπερανθρώπους, οι συνάδελφοι που σκέφτονται ο καθένας για το μάθημα του, το φροντιστήριο που έχει τους δικούς του λόγους να είναι “πρώτο”, ο κατάλογος χωρά πολλούς.

Όλοι, με την σακούλα τα επιχειρήματα γεμάτη. Που δεν πα' νά 'ναι και τα δυνατότερα επιχειρήματα του πλανήτη, το αποτέλεσμα είναι ίδιο.

Είναι ατάκα στα χείλη μαθήτριάς μου: "Έλεος, κύριε, κι εμείς ανθρωπάκια είμαστε".

Αρκετά φίλε μου blogger. Οι μνήμες αποφάσισαν.

Οι μαθητές του σήμερα περνούν ένα λούκι που μπορούμε να κάνουμε ατελείωτες συζητήσεις για το τί τους δίνει, όμως γρήγορα θα συμφωνήσουμε στο τί τους παίρνει: Τον ελεύθερο χρόνο. Το χρόνο για έρωτα, για stereo nova, για συζήτηση, για πασατέμπο, για προβληματισμό, για αυνανισμό, για αθλητισμό και ενίοτε για χαβαλέ.

Θυμήσου ότι "μια ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας απαιτεί προσωπικό χώρο και προσωπικό χρόνο", όπως είχα διαβάσει παλαιότερα σε ένα άρθρο του Κλεάνθη Γρίβα την εποχή που η συζήτηση για τα reality shows είχε πάρει φωτιά - άσχετο.

Από προσωπικό χώρο μάλλον πάμε καλά, από προσωπικό χρόνο όμως έχουμε πατώσει για τα καλά. Οι νέοι δεν προλαβαίνουν να ανασάνουν.

Αν το εκπαιδευτικό σύστημα που έχουν για αντίπαλο οι μαθητές άκουγε τις φωνές που υπερασπίζονται ορισμένες "βασικές αρχές για μια ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας", θα σταματούσε τη λειτουργία του την επόμενη μέρα: Οι καταλήψεις θα ήταν περιττές.

Πέρα από το άρθρο 16, πέρα από τις χάλια υποδομές, πέρα από το ποσοστό του προϋπολογισμού για την παιδεία, πέρα από τους αδιόριστους καθηγητές και τα ανύπαρκτα βιβλία, ένας σημαντικός λόγος για να κάνεις κατάληψη σήμερα είναι για να διεκδικήσεις το χρόνο που αυτό το σχολείο σου κλέβει.

Και αν όχι να τον διεκδικήσεις, τουλάχιστον να φωνάξεις ότι σου λείπει.

Και να τον νιώσεις πίσω, για λίγες έστω εβδομάδες...

Ακόμη και με τη σιγουριά δηλαδή ότι η έλλειψη χρόνου είναι γενικότερο κοινωνικό φαινόμενο, άρα όταν οι καταλήψεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο λήξουν ο ελεύθερος χρόνος των μαθητών θα συνεχίσει να παραμένει ανύπαρκτος, το να δηλώνεις "καταληψίας για χαβαλέ" δεν σημαίνει ότι δεν δηλώνεις τίποτα...

H διαχείριση της τάξης (ΙΙ)

Τέρμα πια τα βάσανα.

Το μπλογκ "Ας μπούμε σε μια τάξη" βρήκε τη λύση στο πρόβλημα που ταλαιπωρεί χιλιάδες εκπαιδευτικούς!

Αν τα πρώτα δευτερόλεπτα μέσα στην τάξη σου θυμίζουν εφιάλτη, τότε μην ανησυχείς. Το παρακάτω βίντεο, προερχόμενο από το μακρινό Τέξας (ήρθε σε εμάς μέσω του ελληνικού blog Hey Teacher), προτείνει νέες παιδαγωγικές μεθόδους που δίνουν λύσεις για την εύκολη μετατροπή του "χάους" σε "τάξη"

σύμφωνα πάντα με το κλίμα της εποχής...

Καλή θέαση!

Μια πρόταση για φιλοσόφους, δηλαδή για όλους

Κύριε κύριε, τα έχω πάρει στο κρανίο.

Έμαθα ότι σκοπεύετε σε αυτή τη δημοσίευση να αναφερθείτε σε μια επερχόμενη φιλοσοφική συζήτηση. Και θέλω να ρωτήσω: τί σχέση έχει η φιλοσοφία με τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών; Τί γυρεύει η συγκεκριμένη δημοσίευση σε αυτό το blog;

Πρώτον Μανώλη, ας σχολιάσω ότι μου αρέσει το ερώτημά σου. Από την άλλη, σου έχω πει κι άλλες φορές ότι θέλω να σηκώνεις το χέρι σου πριν διατυπώσεις μια ερώτηση. Δεν το απαιτώ εγώ , το απαιτεί όλη η τάξη, για να μπορέσουμε να συννενοηθούμε...

Δεύτερον, σημείωσε ότι το "Ας μπούμε σε μια τάξη" ανήκει στις φωνές που υποστηρίζουν ότι βασικά στοιχεία από το κομμάτι της φιλοσοφίας που στράφηκε προς τις φυσικές επιστήμες θα πρέπει να είναι οικεία σε οποιονδήποτε τις διδάσκει. Όσοι συνάδελφοι, ας πούμε, δεν γνωρίζουν τί σημαίνει ο όρος "επιστημονικές επαναστάσεις" (ή αντίστοιχα το όνομα "Κουν" τους παραπέμπει μόνο στο φίλτατο Κάρολο), παρακαλούνται όπως προσέλθουν με τον κηδεμόνα τους...

Τρίτον, ας μην ξεχνάμε ότι η "βασίλισσα" των φυσικών επιστημών, η φυσική, γεννήθηκε από τη φιλοσοφία. Μπορεί να έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, όμως η σχέση μαμάς-φιλοσοφίας και κόρης-φυσικής συνεχίζει να υπάρχει. Δεν θα φτάσουμε βέβαια να εκφράσουμε τσιτάτα όπως αυτό του Νόρμπερτ Πλατ ("εάν είσαι φυσικός και δεν είσαι συγχρόνως και φιλόσοφος στην ουσία είσαι αδαής"), αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θα σταθούμε και στο άλλο άκρο...

Ελπίζω αγαπητέ Μανώλη να σε έπεισα, οπότε προχωρώ στο ζουμί:

Την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου στις 7.30 το απόγευμα, με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου του Ν. Ταμπάκη "Ηράκλειτος και σύγχρονος κόσμος" (εκδ. Γκοβόστη, όχι δεν πληρώνομαι για να διαφημίζω βιβλία), θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με θέμα:

"Αρχαία Φιλοσοφία και σύγχρονος κόσμος"

Τη συζήτηση θα δεις να διαμορφώνουν οι:

- Βασίλης Καρακώστας, καθηγητής στο τμήμα μεθοδολογίας, ιστορίας και θεωρίας της επιστήμης
- Ανδρέας Κασσέτας, φυσικός & συγγραφέας
- Βασίλης Κύρκος, επίσης καθηγητής στο ΜΙΘΕ και
- Ευτύχης Μπιτσάκης, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας

Η όλη φάση θα εξελιχθεί στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου)

Όσοι πιστοί προσέλθετε!

ΥΓ. Δεν έχω διαβάσει το συγκεκριμένο βιβλίο, οπότε δεν μπορώ να διαβεβαιώσω ότι θα ικανοποιήσει τις απαιτήσεις σου. Αυτό για το οποίο μπορώ να είμαι αισιόδοξος είναι το επίπεδο της συζήτησης, αφού έχω στο παρελθόν ακούσει τους περισσότερους από τους συμμετέχοντες να μιλούν και μου έχουν "δώσει" πολλά...

Wikipedia και διδασκαλία... Παίζει κάτι;

Σήμερα μιλάμε για wikipedia! Θυμήσου, παίζει και το ελληνικό "βικιπαίδεια".

Μάλλον θα ξεκινήσω με πληροφορίες που ήδη γνωρίζεις, αλλά ας πούμε ότι κάνουμε μια μικρή εισαγωγή -στη συνέχεια θα μπούμε σε καλύτερες διαδρομές...

Καταρχήν μιλάμε για μια εγκυκλοπαίδεια. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα που αναφέρεται στην ελληνική της εκδοχή, η Wikipedia είναι μια

"εγκυκλοπαίδεια ελεύθερου περιεχομένου. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον, ότι το περιεχόμενό της μπορεί να διαμορφωθεί ελεύθερα από τον οποιονδήποτε, σύμφωνα πάντα με την πολιτική της, και δεύτερον ότι το περιεχόμενό της είναι ελεύθερο για κάθε χρήση, ακόμα και εμπορική, αρκεί να διανέμεται σύμφωνα με την Άδεια GFDL."

[Η άδεια GFDL είναι μία άδεια χρήσης που έχει δημιουργηθεί από το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την GFDL -αλλά και τις απαντήσεις σε άλλα σχετικά με τη Βικιπαίδεια ερωτήματα- μπορείς να βρεις εδώ].

Αν πάλι δεν είσαι από τους ιδιαίτερα "βιαστικούς" ταξιδιώτες της μπλογκόσφαιρας, μπορείς να ρίξεις μια ματιά σε αυτή την powerpoint παρουσίαση. Πρόκειται για μια αρκετά σέξυ [!] παρουσίαση, στην οποία δίνονται ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες για την αγαπημένη μου εγκυκλοπαίδεια - NPOV!

Βέβαια, κάτι για το οποίο δύσκολα θα πληροφορηθείς από τις περισσότερες περιγραφές που αναφέρονται στη Βικιπαίδεια, είναι το αίσθημα της κοινότητας που έχουν διαμορφώσει μεταξύ τους οι φοβεροί και τρομεροί "Βικιπαιδιστές".

Έχοντας περάσει στο παρελθόν ουκ ολίγες βραδιές τριγυρνώντας στις ιστοσελίδες της ελληνικής εκδοχής, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι αυτό το αίσθημα είναι δυνατό. Μέσα από κοινές προσπάθειες, συχνές διαφωνίες και αόρατους εχθρούς, αλλά και με μια υποβόσκουσα διάθεση για χαβαλέ, τα παιδιά που δραστηριοποιούνται στη Βικιπαίδεια γρήγορα μπορούν να σε βάλουν στην αγκαλιά τους.

Ο κοινός στόχος της διαμόρφωσης (αλλά και της προστασίας) του υλικού της εγκυκλοπαίδειας, είναι ένας κρίκος που συνδέει πολλούς. Και ετερόκλητους...

Δεν είναι όμως η wikipedia απλά και μόνο ένα εργαλείο συνδιαμόρφωσης (εγκυκλοπαιδικών) κειμένων. Ας κάνουμε στη κουβέντα μας ένα βήμα ακόμη έχει φάση να μαθαίνεις.

Θα μπούμε σε χωράφια της επιστημολογίας, λέγοντας ότι η wikipedia αντανακλά και μια εικόνα περί επιστημονικής γνώσης. Προτείνει δηλαδή μια νοοτροπία απάντησης σε ερωτήματα όπως "τί είναι αυτό που ονομάζουμε επιστημονική γνώση;" και "πώς εξελίσσεται;".

Και αυτό που αναδεικνύει το παράδειγμα της wikipedia είναι ότι, όπως οι χρήστες της επί 24ώρου βάσεως, έτσι και οι επιστήμονες για να προχωρήσουν την επιστημονική γνώση συζητούν.

Κακά τα ψέμματα. Οι επιστήμονες,

εκτός από το να διατυπώνουν υποθέσεις,

εκτός από το να πραγματοποιούν πειράματα

εκτός από το να βγάζουν συμπεράσματα

ή εκτός από το να ανακοινώνουν τις απόψεις τους

οι επιστήμονες συζητούν.

Με πρώτο και κύριο "πεδίο δράσης" φυσικά, τα επιστημονικά συνέδρια. Σαν να λέμε εκεί που "μαζεύονται" οι επιστήμονες και, είτε μέσα στα αμφιθέατρα είτε γύρω από τους μπουφέδες, διαφωνούν, συμφωνούν, ξαναδιαφωνούν, επιχειρηματολογούν και ξανα-επιχειρηματολογούν,

και εν τέλει συναινούν.

Και τώρα θα μου πεις: Και τί σημαίνουν δηλαδή όλα αυτά για έναν εκπαιδευτικό;

Σημαίνουν συνάδελφε ότι αν μας ενδιαφέρει ώστε η εικόνα για την επιστήμη, που αναπόφευκτα "περνάμε" στους μαθητές μέσα από τη διδασκαλία μας, να συμπεριλαμβάνει και στοιχεία κοινωνικής κατασκευής της γνώσης αν με άλλα λόγια μας ενδιαφέρει να ξεφύγουμε από το πρότυπο του μοναχικού επιστήμονα που είναι κλεισμένος στο εργαστήριο η επίσημη άποψη του blog είναι ότι η βικιπαίδεια θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα χρήσιμο εργαλείο.

Πρώτα από όλα, και μόνο η περιγραφή του πρότζεκτ "wikipedia" και της νοοτροπίας που το συνοδεύει, θα μπορούσε με τις κατάλληλες δόσεις συναισθηματισμού θα πρότεινα να είναι μια καλή εισαγωγή σε μια νοοτροπία περί γνώσης που όχι απλά αναγνωρίζει κοινωνικές παραμέτρους στην εξέλιξή της, αλλά τις απαιτεί για την επιβίωση της.

Από την άλλη, ειδικά αν αναφερόμαστε σε μαθητικό πληθυσμό που διαθέτει μια εξοικείωση με το δίκτυο -πράγμα εύκολο τον τελευταίο καιρό- θα μπορούσαμε να κατευθυνθούμε προς περισσότερο "παρεμβατικές" δραστηριότητες. Θα μπορούμε, ας πούμε, να οργανώσουμε τους μαθητές μας σε ένα "project συγγραφής" στη Βικιπαίδεια: Γιατί δηλαδή δεν έχουμε ακόμη δοκιμάσει να συμπληρώσουμε άρθρα της Βικιπαίδεια που σχετίζονται με το μάθημά μας;

[Και δεν μιλάμε και για κανέναν Γολγοθά από πλευράς επιπέδου, έτσι; Στη σχετική ιστοσελίδα, μπορεί να δει κανείς ότι στα άρθρα της φυσικής που χρειάζονται επέκταση συμπεριλαμβάνονται και κάποια που μπορούν σχετικά εύκολα να διαμορφωθούν από μαθητές Γυμνασίου. Τέτοια είναι πχ. τα "κίνηση", "γραμμάριο" ή "σταθερά ελατηρίου"].

Και φυσικά δεν υπάρχει λόγος να περιοριστεί κανείς στα λημέρια της Βικιπαίδεια. Όλες οι ιστοσελίδες που βασίζονται σε πρόγραμμα wiki είναι ένα χρήσιμο εργαλείο.

Δεν μπορώ, για παράδειγμα, να σκεφτώ κάποιον καλύτερο τρόπο ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να κάνουν μια πραγματικά ομαδική εργασία. Τα wikis είναι κατασκευασμένα για να ευνοούν τη συνδιαμόρφωση υλικού! Και φυσικά είναι σχετικά εύκολο, όσοι έχουν δουλέψει με ομαδικές εργασίες στην τάξη να θυμηθούν το πόσο δύσκολα στέκεται αυτό το "πραγματικά" δίπλα στο "ομαδική εργασία". Από την άλλη, όσοι έχουν γράψει στη Βικιπαίδεια μπορούν γρήγορα να διαβεβαιώσουν ότι παίζει συνεχώς "τριβή" επιχειρημάτων και απόψεων...

Τελειώνοντας και αν σε πρόλαβα πριν παρατήσεις το διάβασμα, σημείωσε ότι ο τρόπος που λειτουργεί ένα wiki είναι απλός και πώς μπορεί κανείς εύκολα να κατασκευάσει ένα wiki για να στήσει πάνω του κάποιες ομαδικές εργασίες. Ρίξε αν θες μια ματιά στο παρακάτω βίντεο της σειράς commoncraft, που με πολύ απλά λόγια περιγράφει τα wikis και θα με θυμηθείς:

ΥΓ. Αφορμή και πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία αυτής της δημοσίευσης αποτέλεσε μια δημοσίευση περί wikipedia στο blog ενός καλωδιωμένου δάσκαλου.

Update (11/11).. Για να μη λέτε ότι αυτό το blog γράφει λόγια του αέρα: Σχεδόν κατά τύχη, εντόπισα και επιχειρήματα από τη βιβλιογραφία της διδακτικής φυσικών επιστημών που δείχνουν να υποστηρίζουν τη θέση μου για χρήση της wikipedia στη διδασκαλία. Αναφέρομαι στο βιβλίο "What children bring to light: A constructivist perspective on children's learning on science" (Shapiro B., 1994, Teachers College Press, New York). Ένα απο τα συμπεράσματα είναι ότι οι μαθητές που εκτιμούν ότι επιτρέπεται να αξιολογούν την επιστημονική γνώση και έτσι αντιλαμβάνονται την προσωπική τους μάθηση σαν μια διαδικασία στην οποία μπορούν και οι ίδιοι να συνεισφέρουν, έχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα.