Οι ιδέες των μαθητών: ένα παράδειγμα από τη μπλογκόσφαιρα

Σε παλαιότερη δημοσίευσή μου είχα αναφερθεί στο ρεύμα της διδακτικής των φυσικών επιστημών που έχει μείνει γνωστό ως εποικοδομητισμός.

Για να μην πολυλογώ, σημείο-κλειδί στην εποικοδομητική προσέγγιση για τη διδασκαλία και τη μάθηση αποτελεί η αναγνώριση αρχικά της ύπαρξης και στη συνέχεια της σημασίας των "προσωπικών θεωριών" των μαθητών μας για τα φυσικά φαινόμενα. Στο επίκεντρο ο μαθητής δηλαδή και σεβασμό στις απόψεις του παρακαλώ.

Μπορεί κάπου να πήρε το αυτί σου τις κουβέντες των διδακτικάριων για "ιδέες των μαθητών" ή για "προϋπάρχουσες αντιλήψεις" τους.

Πάνω λοιπόν που οι σκέψεις περί εποικοδομητισμού είχαν καταλαγιάσει στο μυαλό μου, εμφανίστηκε στη αγαπητή blog-όσφαιρα μια δημοσίευση για τις απόψεις ενός ακόμη ενδιαφέροντα πιτσιρικά, σχετικά με την ύπαρξη του Θεού.

Αντιγράφω τα λόγια της μαμάς:

"ο Γιώργος αρχίζει να τσιτώνει, λέγοντας πως αυτός δεν πιστεύει στην
θρησκεία (!!!). Εμείς δεν πιστεύουμε στα αυτιά μας... Του έχουμε πει λίγα
γενικά, ποτέ προσπαθώντας να τον πείσουμε για κάτι. Αλλά όπως είδα στη συνέχεια, τα πιστεύω του είναι νομίζω αποτέλεσμα δικής του σκέψης και αναζήτησης.

Ξεκίνησε λοιπόν λέγοντας πως έχει δει πάρα πολλά ντοκυμαντέρ, ξέρει για τους δεινόσαυρους και όλα τα άλλα. Φυσικά του είπα πως ο χριστιανισμός δεν λέει πουθενά οτι δεν υπήρξαν δεινόσαυροι.

“Ναι αλλά έτσι ξέρουμε πως υπάρχει εξέλιξη [απαντά ο μικρός] . Και έχω δει και τόσα για τους Αυστραλοπίθηκους και ξέρω πως από εκεί προέρχονται οι άνθρωποι. Έχουν βρει ένα σωρό κρανία που ήταν μισά άνθρωποι και μισά πίθηκοι και ξέρουμε με αποδείξεις πως έτσι έγιναν τα πράγματα. Επίσης η γη δεν δημιουργήθηκε από το Θεό. Δε θυμάσαι αυτά που είδαμε στο Πλανητάριο (με το big bang); Εγώ λοιπόν δεν πιστεύω ούτε στο Θεό, ούτε στα θαύματα.”

Δεν είχαμε τι να πούμε. Το παιδί πραγματικά το έχει σκεφτεί και έχει τα δικά του επιχειρήματα."

Και τώρα η σειρά μου.

Είναι αρκετά πιθανό η μητέρα του Γιώργου να μην έχει ιδέα από θεωρίες διδακτικής φυσικών επιστημών υπάρχει ζωή και χωρίς αυτές, όμως η περιγραφή της προβάλει μια εικόνα που αν την έπαιρνε χαμπάρι κανένας οπαδός του εποικοδομητισμού μπορεί και να την έβαζε στο επόμενο βιβλίο του.

Ας γίνω πιο συγκεκριμένος, κακό δεν κάνει.

Ο μαθητής Γιώργος έχει σχηματίσει σαφή εικόνα για το "φυσικό φαινόμενο Θεός". Και μιλάμε για μια εικόνα προσωπική ("τα πιστεύω του είναι αποτέλεσμα δικής του σκέψης και αναζήτησης"). Όπου όμως εικόνα προσωπική δεν σημαίνει ότι δεν έχει βασιστεί σε εξωτερικά ερεθίσματα (κουβέντες γονέων, ντοκυμαντέρ, πλανητάριο και ένας Θεός-Γιώργος ξέρει τι άλλο...). Και τέλος, σημείωσε ότι ο Γιώργος έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στα πιστεύω του ("Το παιδί πραγματικά το έχει σκεφτεί και έχει τα δικά του επιχειρήματα.").

Που σημαίνει ότι μια διδασκαλία της μιας διδακτικής ώρας με σκοπό να του αλλάξει τις όποιες απόψεις του, θα γυρνούσε σπίτι άπραγη...

Το μόνο σημείο που ίσως αποθάρρυνε τον προαναφερθέντα οπαδό του εποικοδομητισμού να εντάξει το παράδειγμα του Γιώργου στο βιβλίο του, θα ήταν το γεγονός ότι η ερμηνεία του μικρού είναι μια από από αυτές που δεν αντιτίθεται στην αντίστοιχη ερμηνεία της επιστήμης.

Σίγουρα ορισμένοι μαθητές έχουν απόψεις που πλησιάζουν τα επιστημονικά πιστεύω, όμως δεν είναι αυτός ο κανόνας. Σε πολλές περιπτώσεις οι αντιλήψεις των μαθητών είναι διαφορετικές από αυτές των επιστημόνων.

Και ο εποικοδομητισμός εστίασε σε τέτοιες περιπτώσεις. Όχι τυχαία φυσικά: αυτές οι απόψεις των μαθητών είναι και οι δυσκολότερες να αλλάξουν, σα να λέμε είναι αυτές που δυσκολεύουν τη δουλειά μας, άρα απαιτούν τη προσοχή μας.

(Αν σκοπεύεις να συνεχίσεις τη βραδιά με βιβλιογραφική μελέτη επί του θέματος, μπορείς να κρατήσεις στο νου σου τον όρο "εννοιολογική αλλαγή" ή αγγλοσαξωνιστί "conceptual change")

Κλείνοντας, ας αναφερθώ και στο όχι και τόσο αυτονόητο: Το παράδειγμα του Γιώργου δεν είναι ένας ψύλλος στα άχυρα. Όλα τα παιδιά, το καθένα με τον τρόπο του, σχηματίζουν ερμηνείες για τον κόσμο γύρω τους. Απλά ο Γιώργος φαίνεται να έχει τριγύρω του ανθρώπους που έχουν αποενοχοποιήσει το λάθος του οπότε και αυτός δεν αισθάνεται φόβο να το εκφράσει.

Επίσης, ο Γιώργος έχει τριγύρω του ανθρώπους που έχουν και blog, οπότε τα νέα φτάνουν και σε μας...