Σε μία από τις προηγούμενες δημoσιεύσεις αυτού του blog, αναφέρθηκα στο ρεύμα της διδακτικής των φυσικών επιστημών που έχει μείνει γνωστό και ως “ανακαλυπτικό». Έλεγα ότι το ανακαλυπτικό ρεύμα βρήκε τις ρίζες του στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν η ανάγκη για «κατασκευή» επιστημόνων είχε φτάσει στα φόρτε της...
Με λίγα λόγια, μπορούμε να περιγράψουμε το "ανακαλυπτικό ρεύμα" σαν μια νοοτροπία διδασκαλίας που επικεντρώνει στον τρόπο που δουλεύουν οι επιστήμονες και επιχειρεί να εξοικειώσει τους μαθητές με αυτόν τον τρόπο. Στην πράξη, μιλάμε για αρκετή δουλειά στο εργαστήριο και ταυτόχρονα μπόλικη οικειότητα με τη χρήση των μαθηματικών. Ναι, είναι όλα αυτά που έκαναν πολλούς από τους κατοίκους του πλανήτη -ίσως κι εσένα- να σιχαθούν μαθήματα όπως αυτό της φυσικής ή της χημείας…
Με λίγα λόγια, μπορούμε να περιγράψουμε το "ανακαλυπτικό ρεύμα" σαν μια νοοτροπία διδασκαλίας που επικεντρώνει στον τρόπο που δουλεύουν οι επιστήμονες και επιχειρεί να εξοικειώσει τους μαθητές με αυτόν τον τρόπο. Στην πράξη, μιλάμε για αρκετή δουλειά στο εργαστήριο και ταυτόχρονα μπόλικη οικειότητα με τη χρήση των μαθηματικών. Ναι, είναι όλα αυτά που έκαναν πολλούς από τους κατοίκους του πλανήτη -ίσως κι εσένα- να σιχαθούν μαθήματα όπως αυτό της φυσικής ή της χημείας…
Τέλος πάντων. Η βιβλιογραφία της διδακτικής δείχνει ότι το ανακαλυπτικό ρεύμα τελικά δεν ικανοποίησε τους αρχικούς του στόχους. Και κάτι τέτοιο άρχισε να φαίνεται πιο έντονα στα τέλη της δεκαετίας του ΄70.Είναι η εποχή που μεταξύ τους οι διδακτικάριοι αρχίζουν να προβληματίζονται:
«μα τι στο καλό μπορεί να φταίει; Δεν δίνουμε πλέον τόσο βάρος στο να κατασκευάσουμε όμορφες διαλέξεις γύρω από τις θεωρίες των φυσικών επιστημών. Ακόμη κι εμείς καμιά φορά τις βαριόμαστε. Έχουμε βάλει τους μαθητές στα εργαστήρια, είναι πλέον σε θέση να πραγματοποιήσουν μια ποικιλία πειραμάτων και να ανακαλύψουν ακόμη και μόνοι τους αρκετές από τις αλήθειες για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Αυτό σίγουρα τους είναι ενδιαφέρον, κόβω το κεφάλι μου. Οι μαθητές μας όμως συνεχίζουν να έχουν προβλήματα... W t f ?»
Εκείνη λοιπόν την εποχή εμφανίζεται ένα πλήθος ερευνών που τονίζουν την ύπαρξη αυθόρμητων αντιλήψεων των μαθητών σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα. Λένε δηλαδή αυτές οι έρευνες ότι όχι μόνο οι μαθητές έχουν μια χαρά κατασκευασμένες «θεωρίες» στο νου τους για το πώς λειτουργεί η φύση (γιατί πέφτουν προς τα κάτω οι πέτρες, γιατί βλέπουμε το ουράνιο τόξο, γιατί το φεγγάρι αλλάζει όψη κάθε βράδυ κτλ.), αλλά κυρίως ότι όλες αυτές οι θεωρίες καθορίζουν απίστευτα το πόσο θα "αντισταθούν" οι μαθητές στις δικές μας θεωρίες, αυτές που τους "πλασάρουμε" στη τάξη ή στο εργαστήριο.
Η απάντηση δηλαδή στον προβληματισμό των διδακτικάριων ήταν σκληρή: "Πώς να μην έχουν προβλήματα με αυτά που τους διδάσκεις βρε συνάδελφε; Αφού δεν έρχονται στη αίθουσα σαν λευκά χαρτιά που θα μπορέσεις να "γράψεις" πάνω τους ότι εσύ ποθείς. Έρχονται με τις δικές τους απόψεις, απόψεις που τις περισσότερες φορές τις εμπιστεύονται περισσότερο από εσένα. Και πάνω σε αυτές τις απόψεις "χτίζουν". Λάβε τα μέτρα σου..."
Οι έρευνες αυτές λοιπόν ήταν τα πρώτα τετράτροχα σε ένα "ράλλυ" που κράτησε πάνω από μία δεκαετία: Σε ολόκληρη τη δεκαετία του ΄80, τα συνέδρια της διδακτικής πλημμυρίζουν από έρευνες που μελετούν με λεπτομέρεια το πώς ερμηνεύουν οι μαθητές κάθε φυσικό φαινόμενο που μπορείς να φανταστείς. Ίσως ήταν κουραστικό, έπρεπε όμως να γίνει.
Βλέπεις, πλέον η διδακτική είχε πείσει –και είχε πειστεί- πως οτιδήποτε και να σκοπεύεις να διδάξεις, πρέπει να έχεις στα χέρια σου πληροφορίες για το τι πιστεύουν οι μαθητές γύρω από αυτό. "Λίστες" τέτοιων εναλλακτικών ιδεών (έτσι καμιά φορά μπορείς να ακούσεις να αποκαλούν τις απόψεις των μαθητών για τα φυσικά φαινόμενα) μπορείς να βρεις σε βιβλία όπως το "Οι ιδέες των παιδιών στις Φυσικές Επιστήμες" των Driver, Guesne & Tiberghien (εκδόσεις Τροχαλία - άντε, κάνω και τζάμπα διαφήμιση...).
Εκείνη λοιπόν την εποχή εμφανίζεται ένα πλήθος ερευνών που τονίζουν την ύπαρξη αυθόρμητων αντιλήψεων των μαθητών σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα. Λένε δηλαδή αυτές οι έρευνες ότι όχι μόνο οι μαθητές έχουν μια χαρά κατασκευασμένες «θεωρίες» στο νου τους για το πώς λειτουργεί η φύση (γιατί πέφτουν προς τα κάτω οι πέτρες, γιατί βλέπουμε το ουράνιο τόξο, γιατί το φεγγάρι αλλάζει όψη κάθε βράδυ κτλ.), αλλά κυρίως ότι όλες αυτές οι θεωρίες καθορίζουν απίστευτα το πόσο θα "αντισταθούν" οι μαθητές στις δικές μας θεωρίες, αυτές που τους "πλασάρουμε" στη τάξη ή στο εργαστήριο.
Η απάντηση δηλαδή στον προβληματισμό των διδακτικάριων ήταν σκληρή: "Πώς να μην έχουν προβλήματα με αυτά που τους διδάσκεις βρε συνάδελφε; Αφού δεν έρχονται στη αίθουσα σαν λευκά χαρτιά που θα μπορέσεις να "γράψεις" πάνω τους ότι εσύ ποθείς. Έρχονται με τις δικές τους απόψεις, απόψεις που τις περισσότερες φορές τις εμπιστεύονται περισσότερο από εσένα. Και πάνω σε αυτές τις απόψεις "χτίζουν". Λάβε τα μέτρα σου..."
Οι έρευνες αυτές λοιπόν ήταν τα πρώτα τετράτροχα σε ένα "ράλλυ" που κράτησε πάνω από μία δεκαετία: Σε ολόκληρη τη δεκαετία του ΄80, τα συνέδρια της διδακτικής πλημμυρίζουν από έρευνες που μελετούν με λεπτομέρεια το πώς ερμηνεύουν οι μαθητές κάθε φυσικό φαινόμενο που μπορείς να φανταστείς. Ίσως ήταν κουραστικό, έπρεπε όμως να γίνει. Βλέπεις, πλέον η διδακτική είχε πείσει –και είχε πειστεί- πως οτιδήποτε και να σκοπεύεις να διδάξεις, πρέπει να έχεις στα χέρια σου πληροφορίες για το τι πιστεύουν οι μαθητές γύρω από αυτό. "Λίστες" τέτοιων εναλλακτικών ιδεών (έτσι καμιά φορά μπορείς να ακούσεις να αποκαλούν τις απόψεις των μαθητών για τα φυσικά φαινόμενα) μπορείς να βρεις σε βιβλία όπως το "Οι ιδέες των παιδιών στις Φυσικές Επιστήμες" των Driver, Guesne & Tiberghien (εκδόσεις Τροχαλία - άντε, κάνω και τζάμπα διαφήμιση...).
Αν από την άλλη δεν λες να ξεκολλήσεις από την οθόνη του υπολογιστή για να βρεις εναλλακτικές ιδέες των μαθητών, μπορείς απλά να επισκεφτείς τη σχετική ιστοσελίδα του Ανδρέα Κασσέτα και μάλλον δεν θα απογοητευτείς...
Τελος πάντων.
Όλη αυτή η νοοτροπία περί διδασκαλίας φυσικών επιστημών τουλάχιστον αποτελεί το "ρεύμα" που επικράτησε με τον όρο constructivism αν και στην Ελλάδα ακόμη δεν τα έχουμε βρει για το πώς θα το ονομάσουμε: ορισμένοι τον μεταφράζουμε ως «εποικοδομητισμό», άλλοι ως «εποικοδομισμό», άλλοι ως «κονστρουκτιβισμό».
Σημείωσε βέβαια ότι στους κύκλους της διδακτικής ο εποικοδομητισμός μάλλον θεωρείται πλέον παρελθόν. Οι παρέες των διδακτικάριων φαίνονται να έχουν προχωρήσει σε διαφορετικές συζητήσεις και να μας χαρίζουν καινούργιο υλικό, λεπτομέρειες υπόσχομαι να σου χαρίσω σε κάποια μελλοντική δημοσίευση - μην είσαι ανυπόμονος.
Όχι τελείως άσχετο προς αυτή τη κατεύθυνση είναι και το γεγονός ότι ο εποικοδομητισμός ως ρεύμα της διδακτικής που θέλει να σέβεται τον εαυτό του, έχει υποστεί και μπόλικη κριτική. Σημείο αφετηρίας αρκετής από αυτή την κριτική αποτελεί το γεγονός ότι ειδικά στις πρώτες προτάσεις του ο εποικοδομητισμός έδειχνε να υιοθετεί την άποψη ότι η οικοδόμηση της γνώσης αποτελεί ατομική υπόθεση, είναι δηλαδή απαλλαγμένη από την επίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Ορισμένες, αρκετά νωρίτερα εκφρασμένες, θεωρητικές θέσεις υπέρ της σημασίας που έχει το κοινωνικό περιβάλλον στη μάθηση (να σαι καλά κύριε Vygotsky!), παράλληλα με την ανάπτυξη των απόψεων που υπερασπίζονταν ότι η ίδια η επιστήμη προχωρά μέσα από κοινωνικές διαδικασίες ήταν ότι πρέπει για μια οργανωμένη επίθεση στον "ατομικό εποικοδομητισμό"...
Το καλό το παλικάρι όμως ξέρει κι άλλο μονοπάτι.
Ο εποικοδομητισμός έβαλε τα "κοινωνικά" του: χωρίς να αρνηθεί το βασικό του σύνθημα ότι οι εναλλακτικές απόψεις των μαθητών καθορίζουν τη διδασκαλία και τη μάθηση, συμπλήρωσε ότι ο κοινωνικός περίγυρος του μαθητή είναι σημείο-κλειδί στην όλη υπόθεση. Έτσι, ένα από τα βασικά στοιχεία που δείχνει να υπογραμμίζεται από το νεοσύστατο τότε "κοινωνικό εποικοδομητισμό" είναι η ανάδειξη του διαλόγου σε ένα ισχυρό εργαλείο μάθησης.
Όμως ο μπαγάσας ο εποικοδομητισμός δεν έμεινε εκεί. Έδωσε κι άλλα.
Ακόμα λοιπόν δυο λόγια -δεν κρατιέμαι- και για άλλα "καλά" που μας άφησε ο εποικοδομητισμός.
Τελος πάντων.
Όλη αυτή η νοοτροπία περί διδασκαλίας φυσικών επιστημών τουλάχιστον αποτελεί το "ρεύμα" που επικράτησε με τον όρο constructivism αν και στην Ελλάδα ακόμη δεν τα έχουμε βρει για το πώς θα το ονομάσουμε: ορισμένοι τον μεταφράζουμε ως «εποικοδομητισμό», άλλοι ως «εποικοδομισμό», άλλοι ως «κονστρουκτιβισμό».
Σημείωσε βέβαια ότι στους κύκλους της διδακτικής ο εποικοδομητισμός μάλλον θεωρείται πλέον παρελθόν. Οι παρέες των διδακτικάριων φαίνονται να έχουν προχωρήσει σε διαφορετικές συζητήσεις και να μας χαρίζουν καινούργιο υλικό, λεπτομέρειες υπόσχομαι να σου χαρίσω σε κάποια μελλοντική δημοσίευση - μην είσαι ανυπόμονος.
Όχι τελείως άσχετο προς αυτή τη κατεύθυνση είναι και το γεγονός ότι ο εποικοδομητισμός ως ρεύμα της διδακτικής που θέλει να σέβεται τον εαυτό του, έχει υποστεί και μπόλικη κριτική. Σημείο αφετηρίας αρκετής από αυτή την κριτική αποτελεί το γεγονός ότι ειδικά στις πρώτες προτάσεις του ο εποικοδομητισμός έδειχνε να υιοθετεί την άποψη ότι η οικοδόμηση της γνώσης αποτελεί ατομική υπόθεση, είναι δηλαδή απαλλαγμένη από την επίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος.Ορισμένες, αρκετά νωρίτερα εκφρασμένες, θεωρητικές θέσεις υπέρ της σημασίας που έχει το κοινωνικό περιβάλλον στη μάθηση (να σαι καλά κύριε Vygotsky!), παράλληλα με την ανάπτυξη των απόψεων που υπερασπίζονταν ότι η ίδια η επιστήμη προχωρά μέσα από κοινωνικές διαδικασίες ήταν ότι πρέπει για μια οργανωμένη επίθεση στον "ατομικό εποικοδομητισμό"...
Το καλό το παλικάρι όμως ξέρει κι άλλο μονοπάτι.
Ο εποικοδομητισμός έβαλε τα "κοινωνικά" του: χωρίς να αρνηθεί το βασικό του σύνθημα ότι οι εναλλακτικές απόψεις των μαθητών καθορίζουν τη διδασκαλία και τη μάθηση, συμπλήρωσε ότι ο κοινωνικός περίγυρος του μαθητή είναι σημείο-κλειδί στην όλη υπόθεση. Έτσι, ένα από τα βασικά στοιχεία που δείχνει να υπογραμμίζεται από το νεοσύστατο τότε "κοινωνικό εποικοδομητισμό" είναι η ανάδειξη του διαλόγου σε ένα ισχυρό εργαλείο μάθησης.Όμως ο μπαγάσας ο εποικοδομητισμός δεν έμεινε εκεί. Έδωσε κι άλλα.
Ακόμα λοιπόν δυο λόγια -δεν κρατιέμαι- και για άλλα "καλά" που μας άφησε ο εποικοδομητισμός.
Πρώτα από όλα, μας έδωσε πολύ καλά επιχειρήματα για να μη μασάμε όταν υποστηρίζουμε ότι το λάθος των μαθητών πρέπει να το αποενοχοποιήσουμε. Το "λάθος" των μαθητών σε μια ερώτηση περί φυσικων επιστημών έγινε σεβαστό: Ποτέ πια δεν θα παρομοιαστεί με "παρανομία" ή ακόμα χειρότερα με "ηλιθιότητα". Το λάθος πλέον είναι μια μη συμβατή με την επιστημονική άποψη προσπάθεια ερμηνείας των φυσικών φαινομένων.
Και δεν σταμάτησε εκει ο μπαγάσας. Ο εποικοδομητισμός μας άφησε κληρονομιά και κάποια χρήσιμα εργαλεία για τη διδασκαλία μας. Βασισμένη στην εποικοδομητική άποψη ότι η μάθηση είναι μια συσχέτισης διαδικασία συσχέτισης εννοιών (αυτές που ήξερα - αυτές που μαθαίνω), περήφανη αναδύθηκε η πρόταση να χρησιμοποιούμε στη σχολική τάξη τους περίφημους "χάρτες εννοιών". Πληροφορίες μπορείς να βρεις εδώ. Δοκίμασε τους, δεν έχεις τίποτα να χάσεις...
Και η κληρονομιά του έχει κι άλλο. Εργαλείων συνέχεια δηλάδη.
Που όμως δεν παύει να είναι μια προσπάθεια ερμηνείας, οπότε θα πρέπει να είναι σεβαστή.
"Ο γύφτος που έγινε πρίγκιπας".
Ώρα και για αμιγώς προσωπική άποψη: Και μόνο η αποενοχοποίηση του λάθους και η σημασία που εν τέλει αποδόθηκε στο διάλογο θα ήταν αρκετή για να υποστηρίξουμε ότι όλη αυτή η πορεία του εποικοδομητισμού άξιζε τον κόπο...
Και δεν σταμάτησε εκει ο μπαγάσας. Ο εποικοδομητισμός μας άφησε κληρονομιά και κάποια χρήσιμα εργαλεία για τη διδασκαλία μας. Βασισμένη στην εποικοδομητική άποψη ότι η μάθηση είναι μια συσχέτισης διαδικασία συσχέτισης εννοιών (αυτές που ήξερα - αυτές που μαθαίνω), περήφανη αναδύθηκε η πρόταση να χρησιμοποιούμε στη σχολική τάξη τους περίφημους "χάρτες εννοιών". Πληροφορίες μπορείς να βρεις εδώ. Δοκίμασε τους, δεν έχεις τίποτα να χάσεις...Και η κληρονομιά του έχει κι άλλο. Εργαλείων συνέχεια δηλάδη.
Η επιβεβαιωμένη από την εμπειρία πολλών εκπαιδευτικών πεποίθηση ότι το να χρησιμοποιούμε αναλογίες/μεταφορές/παρομοιώσεις είναι αρκετά βοηθητικό εργαλείο στη διδασκαλία, βρήκε επιτέλους την θεωρητική επιβεβαίωση που της άξιζε.
Ο εποικοδομητισμός όμως προχώρησε τα συμπεράσματα της εμπειρίας και τόνισε και κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες. Όπως, ας πούμε, τον κανόνα πλέον να μην αναφερόμαστε μόνο στο πόσο μοιάζει αυτό που μαθαίνουμε με αυτό με το οποίο το παρομοιάζουμε, αλλά να τονίζουμε και το πόσο διαφέρουν. Αλλιώς θα αρχίσουν οι μαθητές μας να πιστεύουν ότι τα μόρια μπορούν να ξεφουσκώσουν, όπως μια χαρά το παθαίνουν αυτό οι μπάλες με τις οποίες τα παρομοιάζουμε...
Σημαντική θέση στην κυβέρνηση του εποικοδομητισμού έχει και αυτό που στη διδακτική αποκαλείται διδακτικός μετασχηματισμός. Το να αλλάζεις δηλαδή αυτό που πρόκειται να διδάξεις (ή τον τρόπο που θα το κάνεις), ορμώμενος από τον τρόπο που υποθέτεις ότι εκ των προτέρων το αντιλαμβάνονται οι μαθητές σου.
Που σημαίνει ότι πρέπει μια και καλή να δεχθούμε ότι οι επιστημονικές "αλήθειες" που θέλουμε να μοιράσουμε στους μαθητές μας, αναπόφευκτα θα χάσουν κάτι από την επιστημονικότητά τους, αν θέλουμε οι μαθητές μας να τις προσεγγίσουν. Πόσο μάλλον αν θέλουμε να τις κατανοήσουν...
Τελευταίο κομμάτι της κληρονομιάς του εποικοδομητισμού αποτελεί αυτό που έχει πάρει το όνομα "μεταγνώση". Δεν θα αναφερθώ όμως σε αυτή την ιστορία, σκέφτομαι ότι ήδη η παρούσα δημοσίευση που διαβάζεις έχει αποκτήσει εκνευριστικό μέγεθος. Επιφυλλάσσομαι όμως...
Σημαντική θέση στην κυβέρνηση του εποικοδομητισμού έχει και αυτό που στη διδακτική αποκαλείται διδακτικός μετασχηματισμός. Το να αλλάζεις δηλαδή αυτό που πρόκειται να διδάξεις (ή τον τρόπο που θα το κάνεις), ορμώμενος από τον τρόπο που υποθέτεις ότι εκ των προτέρων το αντιλαμβάνονται οι μαθητές σου.
Που σημαίνει ότι πρέπει μια και καλή να δεχθούμε ότι οι επιστημονικές "αλήθειες" που θέλουμε να μοιράσουμε στους μαθητές μας, αναπόφευκτα θα χάσουν κάτι από την επιστημονικότητά τους, αν θέλουμε οι μαθητές μας να τις προσεγγίσουν. Πόσο μάλλον αν θέλουμε να τις κατανοήσουν...
Τελευταίο κομμάτι της κληρονομιάς του εποικοδομητισμού αποτελεί αυτό που έχει πάρει το όνομα "μεταγνώση". Δεν θα αναφερθώ όμως σε αυτή την ιστορία, σκέφτομαι ότι ήδη η παρούσα δημοσίευση που διαβάζεις έχει αποκτήσει εκνευριστικό μέγεθος. Επιφυλλάσσομαι όμως...
Κάπου εδώ θα σε αφήσω. Μη μου κρατάς κακία. Η ώρα έχει φτάσει μία και αύριο το πρωί πρέπει να ξυπνήσω νωρίς για να πάω στο σχολείο...
ΥΓ. Σε αντίθεση με τίς προηγούμενες δημοσιεύσεις μου περί εκδηλώσεων και τεχνολογικών επιτευγμάτων, αυτή που τώρα διαβάζεις ήθελα από τις πρώτες στιγμές του blog να την γράψω.
Καθαρή διδακτική φυσικών επιστημών: πολύ το απόλαυσα ε ρε ψωνάρα.
Χαρά στο κουράγιο σου πάντως που έφτασες μέχρι εδώ...
Καλή συνέχεια...
Update (31/10): Λίγα ακόμη σχόλια για τον εποικοδομητισμό μπορείς να βρεις και εδώ
7 σχόλια:
Δεν ξέρω πολλά πράγματα για το θέμα που ανέπτυξες. Μόνο τον Georges Charpak έχω διαβάσει, ο οποίος μου έδωσε την εντύπωση ότι ακριβώς η διδασκαλία των φυσικών επιστημών με τη μέθοδο hands on και με την εποπτεία ενεργού επιστήμονα, απαλλάσσει τον μαθητή από την επίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος και βελτιώνει το επίπεδο το σε πολλούς τομείς πλην των φυσικών επιστημών (γλώσσα, κριτική σκέψη κτλ) αμβλύνοντας τις κοινωνικές διαφορές μεταξύ των παιδιών. Το μοντέλο του έχει εφαρμοστεί στη Γαλλία σε όλα τα δημοτικά σχολεία με μεγάλη επιτυχία.
Χαράς στο δικό σου κουράγιο που κάθεσαι και τα γράφεις.
«Ο εκπαιδευτικός κονστρουκτιβισμός τονίζει την ατομική δημιουργία της γνώσης, την κατασκευή των εννοιών και τη σημασία της ομάδας για την ανάπτυξη και την επικύρωση των ιδεών.»
Μόνος μου (ο έρμος 13χρονος) οικοδομώ τη γνώση μου, και η ομάδα (οι άλλοι έρμοι 13χρονοι) ενισχύει και επικυρώνει αυτά που οικοδόμησα.
Κι ο δάσκαλος; Αυτός στέκεται παράμερα και εμψυχώνει την προσπάθειά μας. Θα μας δίνει και ένα μέρος από τον πενιχρό μισθό του. :)
«Ο εκπαιδευτικός κονστρουκτιβισμός περιορίστηκε στη διερεύνηση των εναλλακτικών ιδεών και των παρανοήσεων των μαθητών στις έννοιες των Φ.Ε. ώστε να επέλθει γνωσιακή σύγκρουση (επιστημολογική ρήξη κατά Bachelard) και οι μαθητές να μάθουν το επιστημονικά αποδεκτό.»
Ποιο είναι αυτό το τελευταίο; Ποιος θα μας το πει; Ο δάσκαλος; Χωρίς να μας το επιβάλει αφού το «λάθος» μας είναι μια «εναλλακτική επιστημονική πρόταση». Anything goes. Αφήστε εκατό λουλούδια να ανθίσουν.
Αυτό που έχει νόημα στην επιστημονική διαδικασία, έχει και στη διδακτική; Όπως ανακαλύπτει τη γνώση ο επιστήμονας, με τον ίδιο τρόπο ανακαλύπτει και ο μαθητής;
«Ο Εποικοδομητισμός ενώ επικράτησε πλήρως στους χώρους που αναπτύσσεται η Διδακτική, για λόγους που προαναφέρθηκαν, όπως η δυσπιστία των μάχιμων εκπαιδευτικών, η ισχυρή παράδοση της καθιερωμένης Ακαδημαϊκής προσέγγισης και η καθημερινή εκπαιδευτική αναγκαιότητα, δεν πέρασε στην σχολική πραγματικότητα παρά σε μικρό βαθμό.»
Μέχρι τώρα. Για δες όμως το «βιβλίο του καθηγητή» της Βιολογίας Γγ 2007. «Τις τελευταίες δεκαετίες η παρατηρούμενη συσσώρευση νέας γνώσης στη βιολογία δεν επιτρέπει τον γνωσιοκεντρικό χαρακτήρα στη διδασκαλίας της.» Άρα; Οι καθηγητές δεν μαθαίνουμε στον μαθητή πράγματα-γράμματα, αλλά «τη μέθοδο μέσω της οποίας θα μπορεί να προσεγγίζει τη γνώση. Έτσι ο μαθητής θα αποκτήσει τη δυνατότητα να κατανοεί και να ερμηνεύει φαινόμενα ή διαδικασίες που έχουν σχέση με το έμβιο περιβάλλον του.»
Οι μεγαλύτερης ηλικίας δάσκαλοι δεν εφαρμόζουν τέτοιες διδακτικές προσεγγίσεις, διότι δεν τις έμαθαν, ούτε νοιάστηκαν να μάθουν. Οι νεώτεροι όμως; Οι ΑΣΕΠ δάσκαλοι που αναγκάστηκαν να τις μάθουν, θα τις εφαρμόσουν. Τα αποτελέσματά τους θα τα δούμε στα παιδιά μας. Βέβαια στας Ευρώπας τότε θα έχουν εγκαταληφθεί. Αλλά αυτή είναι η μοίρα της επαρχίας.
Προς το παρόν, στο Γυμνάσιο, απαγορεύονται οι ασκήσεις στη Φυσική, οι αντιδράσεις, οι χημικοί τύποι και οι Νόμοι στη Χημεία. (Τόνισαν με έμφαση οι επιμορφωτές στα νέα διδακτικά πακέτα (όχι βιβλία)). Μη μάθουν τα παιδιά Τάξη και Κόσμο, Νόμο και Κανονικότητα. Άλλωστε εδώ και πολλά χρόνια ο Λόγος είναι απωθητικός. Στις μάζες.
Κάτι τελευταίο. Στα άλλα μαθήματα τι γίνεται; Ο θεολόγος, ή ο ιστορικός τι θα κάνουν; Θα κατακλιστεί η αίθουσα διδασκαλίας από Νταν Μπράουν και Age of Empire, «Ζήνα και Ηρακλής». Προσπάθειες ερμηνείας του θρησκευτικού και ιστορικού φαινομένου κι αυτά (και μάλιστα πολύ ισχυρές για τους 13χρονους λόγω TV, games και ελάχιστης προσπάθειας να τα μάθουν). Ο φιλόλογος; Καβάφη ή κόμιξ;
Επικοδομητικό κείμενο.
Με γνωστικό περιεχόμενο.
Είναι αργά και δεν ακολούθησα τις παραπομπές, αλλά αρπάζω την ευκαιρία να μεταφέρω εμπειρία.
Δυσκολευόμουν ανέκαθεν με τους τύπους, μαθηματικούς, χημικούς, φυσικούς, όλους τους τύπους. Όσο φοιτούσα στην Ελλάδα με παγαποντιές πέρναγα τα σχετικά μαθήματα.
Αντιθέτως με μάγευαν οι λέξεις. Η κρυφή γοητεία τους. Παίζοντας μαζί τους τελικά βρήκα την κλίση μου.
Έζησα όμως και κάποια χρόνια στην Αγγλία (86-88), όπου και εκπαιδεύτηκα σε ένα απλό δημόσιο σχολείο, αντίστοιχο Γυμνάσιο. Δεκαετία '80, το τονίζω. Στο μάθημα της χημείας κάναμε πειράματα στο εργαστήριο. Σε μεγάλους πάγκους, το εκτελούσαμε ανα τρείς. Ήταν το καλύτερο μάθημα. Το πιο εντυπωσιακό. Έβλεπες πως το συγκεκριμένο μίγμα αντιδρούσε, μάθαινες να παίρνεις τις προφυλάξεις σου. Αρίστευα.
Ο τρόπος διδασκαλίας είναι το Α και το Ω. Όχι ο μαθητής. Ο μαθητής πρέπει να πλάθεται.
Χθές έκανα τις σχετικές μεταφορές με τον γιό μου.
Η πλασματική μεμβράνη του κυττάρου έγινε το δέρμα μας, ο πυρήνας η καρδιά, το μυαλό, η ταυτότητά μας...
Τα μυτοχόνδρια οι πνεύμονες και το στομάχι μας...Μόνο που τελικά του έμειναν μόνο οι μεταφορές και όχι οι λέξεις.
Για να αναπτυχθεί η ικανότητα διαλόγου, πρέπει να υφίσταται. Και στο σχολικό και στο κοινωνικό περιβάλλον. Το ένα άλλωστε είναι φυσική συνέχεια του άλλου.
Καλημέρα.
@phd
Ομολογώ ότι δεν είχα ακούσει για Georges Charpak... Όσο ζεις μαθαίνεις!
Όπως τον περιγράφεις, μάλλον ταιριάζει περισσότερο στο "ανακαλύπτικό μοντέλο" (βλέπε ποστ "Χρόνια Πολλά), παρά στο εποικοδομητικό.
Πάντως δυσκολεύομαι να πιστεψω ότι μια προσέγγιση που "απαλλάσσει το μαθητή από το κοινωνικό περιβάλλον" βελτιώνει το επίπεδο του στη γλώσσα. Αφού η γλώσσα γυμνάζεται μεσα από την επικοινωνία μας με το κοινωνικό περιβάλλον...
@arthur
Έβαλες πολλά ζητήματα στο τραπέζι.
Θα θίξω ορισμένα...
Ρωτάς: "Αυτό που έχει νόημα στην επιστημονική διαδικασία, έχει και στη διδακτική; Όπως ανακαλύπτει τη γνώση ο επιστήμονας, με τον ίδιο τρόπο ανακαλύπτει και ο μαθητής;"
Λέω: Σίγουρα, σίγουρα, σίγουρα όχι. Από τη μία έχεις επιστήμονες που έχουν επιλέξει να είναι επιστήμονες, από την άλλη έχεις μαθητές που ΔΕΝ έχουν επιλέξει να είναι μαθητές (υποχρωτική εκπαίδευση γαρ...)
Λες "Οι ΑΣΕΠ δάσκαλοι που αναγκάστηκαν να μάθουν [τις νέες προσεγγίσεις], θα τις εφαρμόσουν."
Διαφωνώ. Αυτό που έμαθαν είναι να απαντήσουν σε μια σειρά από multible choice ερωτήματα γύρω από αυτές. Το αν μπορούν (και θέλουν) να τις εφαρμόσουν είναι άλλο θέμα, με σαφώς διαφορετικές απαιτήσεις.
Ρωτάς: "Στα άλλα μαθήματα τι γίνεται; Ο θεολόγος, ή ο ιστορικός τι θα κάνουν;"
Δεν έχω ιδεά. Το γεγονός ότι οι φυσικές επιστήμες έχουν κάποιες προτάσεις για τη διδακτική τους, δεν σημαίνει ότι οι ίδιες προτάσεις είναι δόκιμο να εφαρμοστούν και σε άλλα αντικείμενα...
Ας ρωτήσω κι εγώ κάτι: Από ποια πηγή είναι οι προτάσεις που αναφέρεις μέσα σε εισαγωγικά;
@spitogata
Δημοσιο σχολείο στη Βρετανία του '80? Ζηλεύω!!!
Σχετικά με τη μεταφορά και το γεγονός ότι ο μικρός δεν "κράτησε" τις λέξεις, θα πρότεινα να του δώσεις "πατήματα". Ας πούμε μη του ζητάς τις λέξεις, αλλά δίνε του τις και ζήτα του να στις αντιστοιχεί, πχ. πλασματική μεμβράνη <---> δέρμα
O Georges Charpak έχει πάρει Νόμπελ φυσικής το 1992 και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πρεσβεύει βασίζεται στο αμερικάνικο πρόγραμμα Hands On που ξεκίνησε στην Αμερική το ’57. Παρατήρησαν ότι μια τέτοια προσέγγιση εκμάθησης των επιστημών βελτιώνει τον συλλογισμό, την επιχειρηματολογία, το λεξιλόγιο κτλ και την κρίση των παιδιών ανεξαρτήτου βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου. Σου δίνω μια αναφορά σα περίπτωση που μιλάς γαλλικά: La main à la pâte, Les sciences à l’ école primaire présenté par Georges Charpak, Flammarion.
Λοιπόν. Ένας φίλος προσπάθησε να σχολιάσει τη δημοσιευση για τον
εποικοδομητισμό και για λόγους που δεν πολυκατάλαβα, δεν τα κατάφερε.
Μου έστειλε λοιπόν ενα μειλ με τα παρακάτω λόγια, οπότε θεώρησα καλό να να "μεταφέρω" εδώ:
"Θάθελα να σου πω ότι ο εποικοδομητισμός στο σχολείο, για μένα, μου άνοιξε πολλές πόρτες και ανακάλυψα πράγματα πρωτόγνωρα. ΑΛΛΑ, είναι "χρονοφάγος" έτσι ώστε να είναι ανεφάρμοστος με το σημερινό ασφυκτικό πλαίσιο. Από την άλλη, όσο περνάνε τα χρόνια διαπιστώνω και εγώ ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα "μαθητή - καταναλωτή" όπως επιβάλλεται από τα πρότυπα που κυριαρχούν έξω από το σχολείο."
ένα πολύ ωραίο βιβλίο, με λίγο δύσκολα βέβαια θέματα μα θηματικών, αλλά πολύ καλή ανάπτυξη διδασκαλίας είναι το "Πώς να το λύσω" του G.Polya.
Ωραίο ποστ!
Δημοσίευση σχολίου