Όλες οι δημοσιεύσεις του 2007!

Ας μπούμε σε μια τάξη!

Στο κείμενο που ακολουθεί, έχω κάνει μια προσπάθεια να συμπεριλάβω όλες τις δημοσιεύσεις που έγιναν μέσα στο 2007 στο "Ας μπούμε σε μια τάξη". Ελπίζω ότι κάτι τέτοιο θα βοηθήσει μελλοντικούς επισκέπτες να βρουν ευκολότερα την δημοσίευση που τους ενδιαφέρει...

Η όλη ιστορία ξεκινά φυσικά Σεπτέμβρη μήνα με μια ευχή.

Η συνέχεια γίνεται με ορισμένες σκέψεις πάνω στο θέμα "διδασκαλία της επιστημονικής μεθόδου". Συνολικά, το φλερτ του παρόντος blog με τις επιστημολογικές συζητήσεις συνεχίζεται ακάθεκτο μέχρι σήμερα: Το αντικείνο της συζήτησης μπορεί να είναι μια εκδήλωση, η χρήση της Βικιπαίδεια στη σχολική τάξη , μία σχετική powerpoint παρουσίαση ή ο χειρισμός του λάθους των μαθητών, πάντα όμως οι συζητήσεις βρίσκουν χώρο για να επεκταθούν και στα λημέρια της επιστημολογίας.

(το γιατί θεωρώ τέτοιες συζητήσεις απαραίτητες για τους διδάσκοντες τις φυσικές επιστήμες, θα το βρεις διάσπαρτο σε αυτές τις δημοσιεύσεις...)

Με τη μορφή πρακτικών συμβουλών για τη διδασκαλία, έχουν γίνει προτάσεις για:

- το διαχρονικό ζήτημα της παπαγαλίας,

- το επίσης διαχρονικό ζήτημα "διαχείριση της τάξης" (κυρίως εδώ, αλλά και λίγο χιουμοριστικά εδώ)

- το πώς πιστεύω ότι πρέπει να χειριζόμαστε τα λάθη που κάνουν οι μαθητές μας

- το πώς μπορούμε να διευκολύνουμε τις περιπέτειες μας με τα καινούργια εργαλεία που μας παρέχει το διαδίκτυο (ιστολόγια, RSS και προγράμματα wiki).

- το πού μπορούμε να βρούμε χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό: κείμενα, προσομοιώσεις, ιστοσελίδες (εδώ, εδώ και εδώ) ή videos

- τη σημασία των προφορικών παρουσιάσεων από την πλευρά των μαθητών

- τη χρήση κινουμένων σχεδίων στη διδασκαλία

Δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν και οι δημοσιεύσεις από την πλευρά της διδακτικής των φυσικών επιστημών. Τέτοιες αφορούν τον εποικοδομητισμό, τις εναλλακτικές ιδέες των μαθητών ή το ανακαλυπτικό μοντέλο για τη διδασκαλία και τη μάθηση.

Οι συχνοί επισκέπτες ίσως επιβεβαιώσουν το "κόλλημα" του γράφοντος με το θέατρο και την πεποίθηση του ότι, εκτός από οτιδήποτε άλλο, κάθε διδασκαλία είναι μια θεατρική παράσταση. Η κουβέντα λοιπόν γύρω από τη χρησιμότητα του θεάτρου στη διδασκαλία φυσικών επιστημών και όχι μόνο ξεκίνησε με το πώς υπάρχουμε σαν ηθοποιοί μέσα στις τάξεις και συνεχίστηκε με προτάσεις ένταξης του θεάτρου στη διδακτική διαδικασία.

Υπάρχουν δημοσιεύσεις που ασχολούνται με τους μαθητές που έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Τις απόψεις μου για το θέμα της δυσλεξίας μπορείς να τις βρεις εδώ, ενώ μία μέθοδο εκμάθησης του πολλαπλασιασμού, την οποία θεωρώ κατάλληλη και για τους συγκεκριμένους μαθητές, θα βρεις εδώ.

Πολλές φορές οι δημοσιεύσεις μου προτείνουν στους αναγνώστες μια εκδήλωση ή ένα συνέδριο, οπότε βρίσκω κι εγώ την ευκαιρία να γράψω και καναδυό απόψεις...

Φυσικά ο όρος "εκδήλωση" χωράει πολλούς, οπότε ας πω ότι έχω αναλυτικότερα αναφερθεί σε:

- συνέδρια διδακτικής (εδώ, εδώ και εδώ),

- σεμινάρια για εκπαιδευτικούς,

- διαγωνισμούς,

- καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με την επιστήμη,

- χρυσοστόμεια!

Οι κουβέντες περί εκπαιδευτικής πολιτικής αραιά και που μας επισκέπτονται... Αφορμές;

Το ζήτημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ("με το ζόρι θα μάθεις"), το επιχείρημα του χαβαλέ στις μαθητικές καταλήψεις ή η γνωστή έρευνα PISA2006 ... [Μιλώντας για πολιτική, για ένα ενδιαφέρον περιστατικό από τη σχολική τάξη με αφορμή τη γιορτή του Πολυτεχνείου, μπορείς να διαβάσεις εδώ].

Και τέλος, για να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουμε στη χώρα που ονομάζεται blog-όσφαιρα, στο μικρό μας μαγαζί έχουμε και:

- μία λίστα με ιστολόγια συναδέλφων που έχω ξεχωρίσει,

- μία συζήτηση με αφορμή το διαγωνισμό εκπαιδευτικών ιστολογίων "edublog awards",

- τη συμβολή του "Ας μπούμε σε μια τάξη" στην Blog Action Day με θέμα το περιβάλλον

- τη συμβολή του "Ας μπούμε σε μια τάξη" στο blog-οπαίχνιδο "πού θα ήθελες να δεις γραμμένο το όνομά σου;"

Εκλαϊκευση επιστήμης (ΙΙ)

Σε μία σχετικά πρόσφατη δημοσίευση, με περισσή ευγένεια σου είχα "σερβίρει" ορισμένους προβληματισμούς σχετικά με ότι ονομάζουμε "εκλαϊκευση της επιστήμης".

Η όλη κουβέντα γινόταν με αφορμή την εκδήλωση "Η επιστήμη των Χριστουγέννων", η οποία διοργανώθηκε με τη συμβολή 8 νέων επιστημόνων και την υποστήριξη του Βρετανικού Συμβουλίου.

Μόλις αντιλήφθηκα ότι τα κείμενα πάνω στα οποία βασίστηκαν οι παρουσιάσεις των οκτώ νέων, δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα "walking greece". Το σχετικό άρθρο θα το βρεις εδώ.

Είτε λοιπόν εκείνο το κυριακάτικο πρωινό βρέθηκες στα καθίσματα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών είτε παρέμεινες πιστός στη ζέστη των παπλωμάτων σου, μια ιδέα για τις αξιότιμες προσπάθειες μερικών να γράψουν κείμενα εκλαϊκευσης της επιστήμης μπορείς να την έχεις...

Ρίξε μια ματιά, όλο και κάποια καλή ιδέα μπορεί να σου κατέβει!

Αυτά από μένα.

Καλές γιορτές σε όλους, είτε μαθαίνουν, είτε διδάσκοντας μαθαίνουν...

ΥΓ. Ίσως σκεφτείς να χρησιμοποιήσεις κάποιο από τα κείμενα για τη διδασκαλία σου. Και καλά θα κάνεις. Έχε στο νου σου όμως ότι το θέμα δεν είναι τόσο να εντάξεις κείμενα άλλων στη διδασκαλία σου, όσο το να προσπαθήσεις να φτιάξεις τα δικά σου. Σύμφωνα με το δικό σου ύφος γραφής και τις ανάγκες/προτιμήσεις των δικών σου μαθητών...

Τί λες;

Ιστολόγια εκπαιδευτικών

Οταν ξεκίνησω να γράφω στο "Ας μπούμε σε μια ταξη" είχα κάνει ένα γερό ψάξιμο στη blog-όσφαιρα για ιστολόγια συναδέλφων. Στο κάτω κάτω στόχος αυτού του blog είναι να επικοινωνήσει πρωτίστως με αυτούς.

Θυμάμαι ότι είχα προσπαθήσει τότε να εξαντλήσω κάθε τρόπο εντοπισμού "συναδελφικών" ιστολογίων και τα αποτελέσματα μου φαινόντουσαν μάλλον απογοητευτικά...

Όμως όλο αυτό το καιρό μιλάμε για 2-3 μήνες τώρα βλέπω να δημιουργούνται αρκετά ενδιαφέροντα ιστολόγια με θέμα την εκπαίδευση ή/και τις φυσικές επιστήμες. Και αυτό είναι το ζητούμενο. Να εκμεταλλευτούμε, όλοι όσοι ενδιαφερόμαστε να βελτιώσουμε τη δουλειά μας, τη δυνατότητα επικοινωνίας που μας δίνουν τα ιστολόγια.

Προσπαθώντας λοιπόν να δώσω ακόμη μια "σπρωξιά" σε αυτή τη μικρή προσπάθεια επικοινωνίας, είπα να κάνω μια αναφορά σε ιστολόγια που έχω εντοπίσει και να αφήσω το πεδίο των σχολίων ανοικτό για πιθανές προσθήκες/προτάσεις σας. Για λόγους που σχετίζονται με τις προτεραιότητές μου χε χε, θα περιοριστώ σε ιστολόγια εκπαιδευτικών που κρατούν τη κεντρική θεματολογία τους γύρω από το χώρο της εκπαίδευσης.

Έχουμε επισκεφτεί και λέμε:

- Το ιστολόγιο του καλωδιωμένου δάσκαλου, ενός ανθρώπου που δείχνει να διαθέτει αρκετή από την εμπειρία του "παλιού" στο χώρο και τον ενθουσιασμό του "νέου".

- Η συμπαθητικότατη Βδέλλα, το ιστολόγιο που καταφέρνει πολύ διακριτικά να μεταδίδει ένα αίσθημα ανθρωπιάς σε όσα περιγράφει. Από τις αναφορές του ιδιοκτήτη του στην εκδρομή που πήγε μέχρι τους προβληματισμούς του γύρω από σημαντικά ζητήματα εκπαίδευσης, το μήνυμα "προσπαθώ για καλύτερη κοινωνία/σχολείο" υπάρχει παντού...

- Το ιστολόγιο hey teacher μου κίνησε κάποια στιγμή το ενδιαφέρον, λόγω της όρεξης που φαινόταν από τα κείμενα του να έχει ο ιδιοκτήτης του. Βέβαια τελευταία δείχνει να έχει "αράξει", ποιος ξέρει τι βλέψεις έχει για το μέλλον του ιστολογιου του...

- Και το stealth school, μαζί με την κριτική του ματιά στις κουβέντες περί εκπαίδευσης, κάπου έχει χαθεί τώρα τελευταία. Δασκαλύκε δασκαλύκε είσαι εδώ;

- Πανταχού παρούσα και δυναμική η δασκαλούα αναμεταδίδει νέα και σκέψεις από την Κύπρο. Ακόμη και όταν θέλει να λουφάρει, βρίσκει τρόπους να κρατά το ιστολόγιο της ανανεωμένο!

- Μιας στις τόσες το ημερολόγιο ενός δασκάλου μας χαρίζει κάποιο κείμενο που κατά κανόνα έχει ενδιαφέρον.

- Δυναμικά δείχνει να μπαίνει στο παιχνίδι της blog-όσφαιρας και ο κύριος Μάργαρης. Με μία πολύ δυνατή πρόταση αρκετών links με εκπαιδευτικό υλικό και αντίστοιχους προβληματισμούς, έβαλε αρκετά λιθαράκια στο οικοδόμημα "εκπαιδευτικά blogs". Καλή συνέχεια!

- Ο χώρος της βιολογίας πάντως δείχνει να είναι πολύ μπροστά σε σχέση με τους υπολοιπους των φυσικών επιστημών. Ιστολόγια όπως τα b(io)log, καφές και τσιγάρο, science for coffee, η βιολογία στο σχολείο, biologists, hfr, στήνουν πολύ όμορφα κείμενα με αφετηρία τον κόσμο της βιολογίας και προορισμό οτιδήποτε βάλει ο νους σου. Ζητήματα εκπαίδευσης σε αρκετά καλή συχνότητα και σε καλές τιμές.

- Περισσότερο χρήσιμο για τους μαθητές του είναι το ιστολόγιο του Δάσκαλου Κ. . Ένα καλό παράδειγμα για όποιον ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει ένα blog σαν δίαυλο επικοινωνίας με τους μαθητές του.

- Ο οξυδερκής αλλά δυσλεκτικός δάσκαλος δεν αφήνει συχνά δημοσίευση χωρίς την κατάλληλη επιχειρηματολογία και πολλές φορές τριγυρνά με κέφι στις σελίδες σχολιασμού. Keep walking!

- Από την άλλη, θεωρώ απαραίτητη την πολιτική "ματιά" σε ζητήματα εκπαίδευσης που βάζουν ιστολόγια όπως τα "εκ-κίνηση" και "εκπαιδευτικό ημερολόγιο". Η άποψη ότι οι αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης επηρεάζονται σημαντικά και από πολιτικούς παράγοντες είναι άποψη που το "Ας μπούμε σε μια τάξη" ασπάζεται.

- Μια μεταλλαγμένη φιλόλογος με μπόλικη εξοικείωση με ζητήματα νέων τεχνολογιών έχει φτιάξει το let's blog together, μια από τις πιο πρόσφατες "ανακαλύψεις" μου. Με μικρό αλλά σταθερό ρυθμό δημοσιεύσεων.

- Στα λιβάδια των φιλολόγων τριγυρνά και το ιστολόγιο "Η γλώσσα στο Γυμνάσιο". Μπορεί η θεματολογία του τις περισσότερες φορές να αφορά τους συναδέλφους "της θεωρητικής", όμως όλο και κάπου θα βρεις κάτι που θα αφορά κι εσένα πε στην τετάρτη

- Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει. Το ιστολόγιο "οι εκπαιδευτικοί μιλούν" είναι ένα από τα ιστολόγια που μου αρέσει να εκφράζομαι, είτε σε μορφή ποστ, είτε σε μορφή σχολίων. Περάστε κόσμε!

Αυτά τα ολίγα ιστολόγια από την πλευρά μου.

Καλή συνέχεια σε όλους συγχωρέστε με αν ξέχασα κανέναν!

ΥΓ. Ας συμπληρώσω τη λίστα και με ένα ακόμη ιστολόγιο, αυτό του συναδέλφου Γ. Παναγιωτακόπουλου, το "Φυσικής Αναγνώσματα". Καινούργιο μεν, πολλά υποσχόμενο δε... Εύχομαι να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που από μόνο του έχει θέσει!

Διαγωνισμός PISA2006: Στραβά είν' ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;

Σχετικά με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2006, δεν είναι δύσκολο να βρεις στο δίκτυο άφθονο υλικό και μαζί αρκετές ερμηνείες των αποτελεσμάτων...

Είτε σε κάποιο blog, είτε σε γνωστές εφημερίδες (όπως το Βήμα ή η Καθημερινή) οι απόψεις και οι ερμηνείες γύρω από τα αποτελέσματα του διαγωνισμού ("38η θέση οι έλληνες μαθητές ανάμεσα σε 15χρονους από 57 χώρες") δίνουν και παίρνουν. Χαρακτηρισμοί όπως "θλιβερή στατιστική" ή "η Ελλάδα έμεινε μετεξεταστέα", εμφανίζονται συχνά.

Απόψεις για το θέμα μπορείς να βρεις και εδώ, ενώ μπόλικη πληροφορία έχει μαζέψει για το θέμα το ιστολόγιο της ένωσης γονέων Αμαρουσίου. Αν βέβαια είσαι φανατικός των διαγραμμάτων, τότε μάλλον θα βρεις χρήσιμα αυτά που υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Ανδρέα Κασσέτα.

Στο χορό της κουβέντας βρίσκω και το blog ενός φροντιστή, εκφράζοντας υποθέτω τη δική του οπτική, λέγοντας:

"Η ελληνική εκπαίδευση είναι ένας κεκλιμένος πύργος της PISA [...]. Ο πύργος της PISA δεν πέφτει γιατί στο Λύκειο παρά τα συνακόλουθα προβλήματα, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών συμπληρώνει γνώσεις και αποκτά δεξιότητες με την παράλληλη απογευματινή φροντιστηριακή στήριξη".

(ολόκληρο το κείμενο υπάρχει εδώ)

[Έχει ενδιαφέρον πάντως, καθώς ένα από τα συμπεράσματα του ποστ που διαβάζεις σκοπεύω να αποδίδει εμμέσως μέρος των ευθυνών στη φροντιστηριακή εκπαίδευση...]

Ας πω λοιπόν κι εγώ την αποψούλα μου.

Λοιπόν. Αυτό που δεν βλέπω συχνά στις αναφορές στο πρόγραμμα PISA 2006, είναι ο τρόπος με τον οποίο αξιολογήθηκαν οι μαθητές από τις διάφορες χώρες του πλανήτη. Για τους μεθοδολόγους της έρευνας κάποιες πληροφορίες δίνονται εδώ, εγώ όμως θα μιλήσω περισσότερο στον κώδικα των "μάχιμων" εκπαιδευτικών ρωτώντας:

Τι στο καλό "θέματα" βάζουν σε αυτό το διαγωνισμό;

Μεταφράζοντας τις πληροφορίες που κι εσύ μπορείς να βρεις στην ιστοσελίδα του διαγωνισμού, μπορώ να σου πω ότι "χρησιμοποιούνται θέματα τα οποία διατυπώνονται και λύνονται στο χαρτί. Τα θέματα είναι ένα μίγμα ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής και ερωτήσεων ανοικτού τύπου στις οποίες ζητείται από τους μαθητές να διαμορφώσουν τη δική τους απάντηση. Είναι οργανωμένα σε ομάδες, κάθε μία από τις οποίες βασίζεται σε ένα κείμενο που σχετίζεται με κάποια πραγματική κατάσταση".

Και τί σημαίνουν όλα αυτά;

"Κύριε xrysostome, μπορείτε να μας πείτε ένα παράδειγμα να το καταλάβουμε;" ρωτάς εσύ.

"Μπορείτε να μας μεταφράσετε ένα παράδειγμα;" ακούω εγώ...

Τέλος πάντων.

Θα αναφερθώ σε ένα παράδειγμα. Στους μαθητές δόθηκε το παρακάτω κείμενο (υπενθυμίζω, η μετάφραση δική μου μαζί και οι ευθύνες...). Οι ερωτήσεις ακολουθούν.

"Ένας κτηνοτρόφος είχε μερικές αγελάδες σε έναν πειραματικό κτηνοτροφικό σταθμό. Ο αριθμός των μυγών όμως στη σιταποθήκη όπου ζούσαν οι αγελάδες ήταν τόσο μεγάλος, που η υγεία των αγελάδων είχε επηρεαστεί. Έτσι ο αγρότης ψέκασε τη σιταποθήκη και τις αγελάδες με το εντομοκτόνο Α.

Το εντομοκτόνο σκότωσε σχεδόν όλες τις μύγες. Λίγο καιρό αργότερα όμως, ο αριθμός των μυγών ξαναμεγάλωσε. Έτσι ο κτηνοτρόφος ξαναψέκασε με το εντομοκτόνο. Το αποτέλεσμα ήταν παρόμοιο με αυτό του πρώτου ψεκασμού. Όχι όλες, αλλά οι περισότερες από τις μύγες σκοτώθηκαν.

Πάλι, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ο πληθυσμός των μυγών αυξήθηκε, και ψεκάστηκαν πάλι με το εντομοκτόνο. Αυτή η ακολουθία γεγονότων επαναλήφθηκε πέντε φορές: μετά έγινε προφανές ότι το εντομοκτόνο Α γινόταν όλο και λιγότερο αποτελεσματικό στη δολοφονία των μυγών.

Ο κτηνοτρόφος παρατήρησε ότι σε όλους τους ψεκασμούς είχε χρησιμοποιηθεί εντομοκτόνο από μια συγκεκριμένη δεξαμενή, εκεί όπου είχε κατασκευαστεί το εντομοκτόνο. Σκέφτηκε λοιπόν ότι υπάρχει η πιθανότητα το εντομοκτόνο να αποσυντίθεται καθώς περνά ο χρόνος".

Οι ερωτήσεις:

α) "Ο κτηνοτρόφος υπέθεσε ότι το εντομοκτόνο αποσυντίθεται καθώς περνά ο χρόνος. Εξήγησε περιληπτικά πώς θα μπορούσε να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση".

β) "Ο κτηνοτρόφος υπέθεσε ότι το εντομοκτόνο αποσυντίθεται καθώς περνά ο χρόνος. Γράψε δύο εναλλακτικες αιτιολογήσεις του ισχυρισμού "το εντομοκτόνο Α γίνεται όλο και λιγότερο αποτελεσματικό".

Και τώρα που διάβασες το "θέμα που έπεσε", στο ζουμί.

Τί ακριβώς αξιολογεί αυτό το θέμα;

Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι αξιολογεί την ικανότητα του μαθητή να περιγράφει ένα πειραματικό τρόπο ελέγχου μιας υπόθεσης. Ή την ικανότητα του να χρησιμοποιεί μία "πηγή γνώσης" (στο παράδειγμα, το κείμενο που δόθηκε στους μαθητές) και να διαλέγει από εκεί τις πληροφορίες που του είναι απαραίτητες για να επιχειρηματολογήσει. Ή την ικανότητα να διαμορφώνει εναλλακτικές ερμηνείες του ίδιου ισχυρισμού.

Ενδιαφέρον όμως έχει να δούμε και τί δεν αξιολογεί αυτό το θέμα. Άσε το δέντρο, κοίτα το δάσος.

Το θέμα αυτό δεν αξιολογεί τη γνώση ή τη χρήση μαθηματικού φορμαλισμού. Δεν αξιολογεί την αποστήθιση πληροφοριών. Δεν αξιολογεί τη γνώση γύρω από συγκεκριμένη "θεωρία" των φυσικών επιστημών αλλά την επιχειρηματολόγια γύρω από κάποια εναλλακτική. Δεν αξιολογεί πειραματικές δεξιότητες. Δεν αξιολογεί γνώσεις ή πληροφορίες από την ιστορία της επιστήμης. Δεν αξιολογεί ικανότητες "επίλυσης ασκήσεων", δεν ... , δεν ... .

Δεν αξιολογεί δηλαδή δεξιότητες τις οποίες πιθανότατα το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί (ή τουλάχιστον δηλώνει ότι προσπαθεί) να καλλιεργήσει.

Που σημαίνει ότι αν αξιολογούσε κάποια από αυτές, τα αποτελέσματα δεν θα ήταν τα ίδια. Αν για παράδειγμα, οι ιθύνοντες του προγράμματος PISA αποφάσιζαν να αξιολογήσουν πόσο εξοικειωμένοι είναι οι μαθητές του πλανήτη με την όχι εύκολη διαδικασία "επίλυση ασκήσεων", τότε θα τα πηγαίναμε πολύ καλύτερα εδώ οι συμπαθείς "φροντιστηριάδες" βοηθούν αρκετά...

Σημείο-κλειδί λοιπόν στο συλλογισμό μου αποτελεί η διαπίστωση πως όταν μια διδακτική διαδικασία αξιολογείται, στην ουσία συγκρίνεται με κάποια εκ των προτέρων δεδομένα κριτήρια.

Που σημαίνει ότι δεν νομιμοποιούμαστε να μιλάμε για "χαμένα" και "κερδισμένα" εκπαιδευτικά συστήματα, αλλά για εκπαιδευτικά συστήματα που συμβαδίζουν ή δεν συμβαδίζουν με τα κριτήρια του εκάστοτε διαγωνισμού.

[Τα κριτήρια αυτά βέβαια, δεν έρχονται από τον ουρανό. Εκφράζουν τις εκάστοτε προτεραιότητες. Με τον ίδιο τρόπο που ο Ψυχρός Πόλεμος καθόριζε τις προτεραιότητες της εκπαίδευσης των φυσικών επιστημών (το σχετικό μου κείμενο είναι εδώ), με τον ίδιο τρόπο στις μέρες μας οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ έχουν αρκετά δυνατή "φωνή", ώστε να προσανατολίζουν ολόκληρα εκπαιδευτικά συστήματα...]

Προσωπικά επομένως, θα αποφύγω τις ταφόπλακες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος - χωρίς να λέω ότι δεν έχει απίστευτα λάθη. Περισσότερο θα μετατρέψω όλη αυτή την κριτική σε προσωπικό προβληματισμό:

- Εγώ μπορώ να διδάξω όσα ο διαγωνισμός του PISA αξιολογεί;

- Με ποιο τρόπο θα έκανα κάτι τέτοιο;

- Μπορώ "να κάνω φυσική", χωρίς μαθηματικά;

- Μπορώ να υποστηρίξω διδασκαλίες που δεν αφορούν συγκεκριμένη θεωρία των φυσικών επιστημών αλλά τη σύγκριση μεταξύ εναλλακτικών;

- Μπορώ, αντί για έννοιες των φυσικών επιστημών, να διδάξω τρόπους συλλογισμού;

Προβληματισμοί που μάλλον συνάδελφε σε αφορούν...

Όταν οι μαθητές παρουσιάζουν το έργο τους...

Τα παρακάτω λόγια είναι μια προσωπική προσπάθεια μετάφρασης ενός ενδιαφέροντος άρθρου γραμμένου στα αγγλικά, που βρήκα στο ιστολόγιο του Rolfe Schmidt. Προσφέρει μια καλή επιχειρηματολογία για να παροτρύνουμε πιο συχνά τους μαθητές μας να παρουσιάζουν κάτι που έχουν μάθει κάτι που, κακά τα ψέμματα συνάδελφε, στην ουρά των προτεραιοτήτων μας βρίσκεται στο βάθος...

Τέλος πάντων, εγώ ας κάνω στο πλάι, στο προσκήνιο οι λέξεις του κύριου Rolfe Schmidt:

Από το δημοτικό μέχρι το γυμνάσιο είχα ένα σωρό προβλήματα σε μαθήματα που κανονικά θα έπρεπε να είναι από τα αγαπημένα μου. Μερικές φορές ίσα ίσα τη γλίτωνα.

Τα προβλήματα αυτά θα μπορούσαν να εκφράζονται με δύο μορφές:
• Δεν έκανα την εργασία για το σπίτι
• Δεν έδειχνα το έργο μου

Είμαι αρκετά βέβαιος ότι οι περισσότεροι δάσκαλοι μου θεωρούσαν πως ήμουν τεμπέλης και αδιάλλακτος. Τουλάχιστον αυτό μου είπε ο δάσκαλος της φυσικής. Όμως έκαναν λάθος.

Δεν ήμουν τεμπέλης - διάβαζα πάντα κομμάτια από τα επόμενα κεφάλαια, έλυνα ασκήσεις που δεν μου είχαν ανατεθεί, μόνο και μόνο επειδή τις θεωρούσα διασκεδαστικές. Τις εργασίες για το σπίτι δεν τις έκανα επειδή ήταν βαρετές. Και η σκέψη να περνάω το χρόνο μου βαρετά, ποτέ δεν μου πέρασε από το νου.

Και δεν ήταν αδιαλλαξία αυτό που με εμπόδιζε να παρουσιάζω το έργο μου στις εξετάσεις. Μάλλον ήταν περισσότερο μια παρεξήγηση.

Τώρα βλέπω ότι οι δάσκαλοι έχουν μερικούς πολύ καλούς λόγους να ζητούν από τους μαθητές τους να παρουσιάζουν το έργο τους. Τρεις από αυτούς τους λόγους είναι οι εξής:
1. Η μέθοδος είναι σημαντικότερη από τα αποτελέσματα
2. Η επικοινωνία είναι σημαντικότερη από τα αποτελέσματα
3. Οι δάσκαλοι έχουν αρκετή δουλειά, άρα θα κάνετε καλύτερα εάν το γραπτό σας είναι πιο εύκολο να βαθμολογηθεί…

(το υπόλοιπο κομμάτι του άρθρου εδώ)

Αλήθεια, πόσο συχνά βάζουμε τους μαθητές μας να παρουσίασουν κάτι που έχουν μάθει; Πόσες φορές σκεφτήκαμε να "χαραμίσουμε" τη διδακτική μας ώρα στις σκέψεις του Βασίλη, της Νατάσσας ή της Χριστίνας;

Στα λάθη και τα επιχειρήματά τους;

Στις επιλογές και τους προβληματισμούς τους;

Και το σημαντικότερο.

Πώς γίνεται, ενώ όλοι εμείς οι ΠΕ4 γνωρίζουμε πόση Φυσική μάθαμε διδάσκοντάς τη (δηλαδή παρουσιάζοντας τη...), να αγνοούμε αυτόν το τόσο αποδοτικό τρόπο μάθησης...;

ΥΓ. Και θα σας προλάβω ρε, όσους είστε έτοιμοι να μου την πέσετε: "Και γίνονται όλα αυτά ρε xrysostome; Θα προλάβουμε με τόση ύλη; ".

Γίνονται, ισχυρίζομαι, γιατί πέρισυ τις είδα να γίνονται:

Εθελοντικές παρουσιάσεις θεμάτων της επιλογής τους, που σχετίζονται με το μάθημα της Βιολογίας, από μαθητές της α' Γυμνασίου.

Παρουσίαστε, αρμ!

Σοβαρά τώρα. Ωραία εμπειρία. Κάποια άλλη στιγμή λέω να τη σχολιάσω εκτενώς. Πιθανότατα όταν φέτος επαναληφθεί...

Στο επανιδείν...

Εκλαϊκευση της επιστήμης

Ο όρος "εκλαίκευση της επιστήμης" είναι αφοπλιστικά ευρύς.

Το να προσπαθείς να επικοινωνήσεις λόγια, νοητικές δομές και γεγονότα από τον επιστημονικό χώρο με τρόπο που να απευθύνονται στους κοινούς θνητούς λες και οι επιστήμονες δεν είναι τέτοιοι - τελος πάντων μπορεί να γίνει με ένα σχετικό βιβλίο, με άρθρο σε αντίστοιχο ένθετο κυριακάτικης εφημερίδας ή σε συμπαθητικό ιστολόγιο, με ένα βίντεο σε υπηρεσίες του διαδικτύου που "χτίστηκαν" για αυτό το σκοπό, με μια θεατρική παράσταση σε κυριλέ αίθουσα ή στους δρόμους της πόλης και σίγουρα ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.

Το σίγουρο πάντως είναι πως δεν μιλάμε για κάτι εύκολο.

Ωραία και γνωρίζεις πρόσωπα και πράγματα και κυρίως τους κώδικες της επικοινωνίας, που ισχύουν σε κάποιον από τους δύο χώρους (πχ. επιστήμη & αρθρογραφία, επιστήμη & θέατρο κτλ.). Είσαι σε καλό δρόμο. Το θέμα είναι πόσο πετυχημένα καταφέρνεις να χτίζεις γέφυρες ανάμεσα στα δύο, πετυχαίνοντας παράλληλα να μη κάνεις και πολλές "γρατζουνιές" στο λαμπερό οικοδόμημα της επιστήμης ξέρεις οι επιστήμονες είναι πολύ ευαίσθητοι στο πώς αντιμετωπίζονται τα κατορθώματα τους...

Γιατί "γρατζουνιές" θα γίνουν έτσι και αλλιώς. Το θέμα είναι πόσες.

[Στις ταβέρνες που τα πίνουν οι διδακτικάριοι των φυσικών επιστημών, τέτοιες διαπιστώσεις σχετίζονται με ότι αυτοί ονομάζουν "διδακτικός μετασχηματισμός". Τη μετατροπή δηλαδή της επιστημονικής γνώσης σε "αντικείμενο προς διδασκαλία". Η σημασία του διδακτικού μετασχηματισμού τονίστηκε στα πλαίσια της εποικοδομητικής προσέγγισης για τη διδασκαλία και τη μάθηση κάποια σχόλια μου για το θέμα έχουν παρκάρει εδώ. Τελος πάντων, η κουβέντα είναι τεράστια και δεν αποτελεί σκοπό αυτής της δημοσίευσης].

Μία προσπάθεια λοιπόν που στοχεύει στο πολυπόθητο "εκλαϊκευση της επιστήμης" είναι και αυτή που στήθηκε από μια παρέα νέων που γνωρίστηκαν στα πλαίσια του διαγωνισμού επικοινωνίας της επιστήμης Famelab 2007 ο οποίος διοργανώθηκε από το Βρετανικό Συμβούλιο.

Με αφορμή τις γιορτινές μέρες που γουστάρω πλησιάζουν, επέλεξαν θέματα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με τα Χριστούγεννα και προσπάθησαν να μιλήσουν για τον τρόπο που η επιστήμη τα ερμηνεύει. Άλλοτε με ύφος θεατρικό, άλλοτε με τους κανόνες μιας εκλαϊκευτικής διάλεξης, οι απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου "πώς δημιουργείται το χιόνι" ή "τί ήταν το άστρο των Χριστουγέννων" πέφτουν βροχή...

Στο σχετικό κομμάτι της ιστοσελίδας του Βρετανικού Συμβουλίου το οποίο υποστηρίζει την όλη εκδήλωση μπορείς να βρεις αρκετές πληροφορίες. Εδώ τα τελείως βασικά: η παράσταση έχει ελεύθερη είσοδο και θα λάβει χώρα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, κοντά στο Χίλτον) μεθαύριο Κυριακή 16 του μήνα στις 12 το μεσημέρι.

Σημαντικό. Οι "πληροφορίες" μου (να τα μας...), λένε ότι το BHMAScience, ως χορηγός επικοινωνίας του όλου σκηνικού, κατάφερε να κανει αρκετό κόσμο να πάρει τηλέφωνο και να κλείσει θέση, με αποτέλεσμα να είναι μάλλον απαραίτητο να κάνεις και εσύ το ίδιο το συντομότερο δυνατό...

Αν ενδιαφέρεσαι δηλαδή...

Εγώ πάντως θα πάω - ψήνομαι για κάτι τέτοια!

Προσομοιώσεις φυσικής

Μία ιστοσελίδα με χρήσιμες προσομοιώσεις για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών βρήκα τέλος πάντων ας είναι καλά η αγαπητή συνάδελφος που μου την πρότεινε... στο:

http://phet.colorado.edu/new/simulations/

Εκεί θα βρεις ποικιλία προσομοιώσεων για το μάθημα της φυσικής, αλλά και για τη χημεία και τα μαθηματικά (παρεπιμπτόντως, ποια παιδάκια θυμούνται τη φοβερή συζήτηση γύρω από τα μαθηματικά και το επίμαχο βίντεο;). Οι προσομοιώσεις είναι ταξινομημένες ανά θέμα, ενώ αρκετές συνοδεύονται από αντίστοιχα σχέδια μαθημάτων.

Κάνε το καλό και ρίξτο στο διαδικτυακό γιαλό: Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η ιστοσελίδα παρέχει τη δυνατότητα μετάφρασης κάποιας προσομοίωσης και στα ελληνικά.

Τί λέτε;

Σίγουρα στο δίκτυο υπάρχουν αρκετές προτάσεις αυτού του τύπου, ο καθένας μας έχει τις προτιμήσεις του όπως και σε κάθε είδος εκπαιδευτικού υλικού. Τα σχόλια πάντως αυτής της δημοσίευσης ανυπομονούν να φιλοξενήσουν και άλλα "λημέρια" προσομοιώσεων...

Αν ψάχνεις υλικό / ιδέες για την τάξη σου...

...ρίξε και μια ματιά στο teachersdomain.org

Μία από τις πολλές ιστοσελίδες όπου μπορείς να βρεις υλικό χρήσιμο για τη δουλειά σου: Βίντεο, πειράματα, σχέδια μαθημάτων, ιστοσελίδες και άλλα πολλά, οργανωμένα ώστε να τα βρίσκεις εύκολα - τί άλλο θες;!;

Εγώ ήδη άρχισα να κάνω τα "ψαξίματα" μου και τα αποτελέσματα μου φαίνονται εντυπωσιακά...

Η σειρά σου τώρα!

ΥΓ. Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, όπως πάντα. Εντόπισα το teachersdomain αφού διάβασα μια δημοσίευση σχετική με επιστημονικά πειράματα στο διαδίκτυο, στο ιστολόγιο "Η Βιολογία στο σχολείο".

Πολλαπλασιασμός: Η εναλλακτική οδός...

Μία πραγματικά "δυνατή" εναλλακτική μέθοδος
να λύνει κανείς πολλαπλασιασμούς με μεγάλους αριθμούς.

Προσωπικά ενθουσιάστηκα. Ρίξε μια ματιά.

Θεωρώ ότι η περιγραφόμενη είναι μία μέθοδος που "ταιριάζει γάντι" σε όσους χρειάζεται να διδάξουν τα μαθηματικά του πολλαπλασιασμού σε μαθητές με δυσλεξία ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες.

Σημείωσε ότι μία δημοσίευση για το θέμα των μαθησιακών δυσκολιών μπορείς να βρεις εδώ.

Είναι όμως και μία μέθοδος που αφορά όλους τους μαθητές,
 καθώς σκιαγραφεί και την ουσία του πολλαπλασιασμού.  
Η εφαρμογή της στο 10x10 είναι αρκετά διαφωτιστική, έτσι δεν είναι;

[Το update της επόμενης μέρας: Μετά από τις αντιρρήσεις που προέβαλε ο αγαπητός δυσλεκτικός δάσκαλος στα σχόλια, μάλλον είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσω τους ισχυρισμούς μου σχετικά με τη χρησιμότητα της "μεθόδου".

α) Συνεχίζω να πιστεύω ότι η μέθοδος αυτή μπορεί να είναι χρήσιμη για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Ορισμένοι από αυτούς τους μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τη χρήση αριθμών, ενώ πολλές φορές δείχνουν μια αυξημένη ικανότητα στο χειρισμό σχεδίων (λέγεται ότι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα ανταποκρίνεται στις μαθησιακές "απαιτήσεις" τους). Αφού λοιπόν η πρόταση του βίντεο είναι "παράτα τα νούμερα, μπορείς να το λύσεις και σχεδιάζοντας", λέω ότι θα τους βοηθά να μάθουν με τον τρόπο που τους είναι πιο εύκολο...

β) Σχετικά με το "η μέθοδος σκιαγραφεί την ουσία του πολλαπλασιασμού", θα επιμείνω κι εδώ. Για παράδειγμα, ο τρόπος που με αυτή τη μέθοδο λύνεται το 24x13 είναι:

24x13= [(2x1)γραμμές x 100] + [(2x3 + 4x1)γραμμές x 10] + 4x3

Είναι με άλλα λόγια μία γεωμετρική αναπαράσταση του

24x13= (20x10) + (20x3 + 4x10) + 4x3

Το οποίο το βλέπω σαν την ουσία του πολλαπλασιασμού Και η συνήθης μέθοδος του πολλαπλασιασμού σε αυτό βασίζεται...

γ) Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η μέθοδος περιορίζεται στο συγκεκριμένο πρόβλημα, δηλαδή τον πολλαπλασιασμό μεγάλων αριθμών. Δεν ξέρω. Σκέφτομαι ότι και μόνο η σκέψη "ξέρεις τα μαθηματικά, ακόμη κι αν αυτό δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, χωράνε και γεωμετρικές αποδείξεις/ερμηνείες, και αυτό είναι ένα παράδειγμα", παροτρύνει όσους έχουν το "χούι" να το ψάχνουν λίγο παραπάνω να το προσπαθήσουν και σε άλλα προβλήματα πέραν του πολλαπλασιασμού. Οι γεωμετρικές αποδείξεις του πυθαγορείου θεωρήματος (ορισμένες θα βρεις εδώ) είναι ένα πεδίο στο οποίο μπορούν να παίξουν μπάλα όσοι ενδιαφέρονται για τέτοια...

Βραβεία εκπαιδευτικών blogs 2007

Πρώτα απ' όλα, ας ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα...

Δεν πρόκειται να αναφερθώ σε κάποια διαδικασία βράβευσης που αφορά τα ελληνικά ιστολόγια. Η άποψή μου είναι ότι παρά ορισμένες πραγματικά αξιόλογες προσπάθειες, είμαστε αρκετά πίσω στο να μιλάμε για "ελληνική εκπαιδευτική blog-όσφαιρα". Πόσο μάλλον να σκεφτόμαστε αν θα μπορούσαν να υπάρχουν και "βραβεία" για τα καλύτερα.

Είμαστε λίγοι.

Και βέβαια, όταν τα κριτήρια γίνονται αρκετά αυστηρά όταν ας πούμε περιοριστούμε στα ιστολόγια που κρατούν τη θεματολογία τους μόνο σε ζητήματα εκπαίδευσης, τα νούμερα γίνονται τέτοια που οι συζητήσεις αυτού του τύπου μάλλον μοιάζουν με ανέκδοτα.

Είναι λοιπόν σαφές ότι δεν αναφέρομαι στο διαγωνισμό the edublog awards προκειμένου να προτείνω κάτι παρόμοιο για τον ελληνικό χώρο. Το κάνω όμως γιατί έριξα μια ματιά και είδα ότι η λίστα με τα προτεινόμενα για αυτή τη χρονιά ιστολόγια περιλαμβάνει αρκετά "διαμάντια", χρήσιμα και για τα μέλη της ελληνικής εκπαιδευτικής κοινότητας για όσα "την ψάχνουν" τουλάχιστον.

Μάλλον χαρακτηριστικό της ποικιλίας των ιστολογίων στα οποία μπορείς να πλοηγηθείς, είναι το γεγονός ότι υπάρχουν 14 διαφορετικές κατηγορίες βράβευσης ("best teacher blog", "best librarian blog", "best educational use of audio" και δεν συμμαζεύεται...).

Δεν θα προχωρήσω όμως σε συγκεκριμένες προτάσεις. Παρόμοια με τον τρόπο που προσπαθώ να λειτουργώ και στο μάθημα, θα προσπαθήσω να μη δίνω απαντήσεις αλλά περισσότερο κατευθύνσεις προς αυτές...

Καλή edu-πλοήγηση λοιπόν!

Κινούμενα σχέδια στη διδασκαλία;

Μα καλά είμαστε σοβαροί;

Χρήση κινουμένων σχεδίων στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών;
Με τί άλλο θα μας προτείνει να πειραματιστούμε ετούτο εδώ το blog;

Ας ξεκινήσω κολυμπώντας: Κολύμπι στις μνήμες. Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς έφτασε για πρώτη φορά στα αυτιά μου η ιδέα ότι τα κόμικς είτε στατικά είτε κινούμενα μπορούν να αποτελέσουν "εργαλεία" της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών. Το σίγουρο είναι ότι η ιδέα δεν ήταν δική μου.

Και όταν βλέπω τα κόμικς σαν "εργαλεία" της διδασκαλίας, δεν εννοώ μόνο εξαιτίας αυτού που εδώ και αιώνες προσπαθούν κάθε είδους και ειδικότητας εκπαιδευτικοί, δηλαδή "να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών" (συνήθως χρησιμοποιώντας ένα καινούργιο τρόπο διδασκαλίας που μπορεί να είναι ένα κόμικ ή κάτι που έχει μια ιδιαίτερη αισθητική που πάλι μπορεί να είναι ένα κόμικ)

Σίγουρα το ενδιαφέρον των μαθητών είναι μια προτεραιότητα που δεν είναι αμελητέα, άσε που όλοι γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αρκετοί βέβαια φαίνεται πως τα καταφέρνουν μια χαρά (απ' το νου μου ας πούμε τώρα πέρασε μια γνωστή σειρά κόμικς για τις φυσικές επιστήμες).

Λέω όμως ότι υπάρχουν κι άλλα "όπλα" στο οπλοστάσιο των "κομιξάδων".

Και εννοώ ας πούμε τη δυνατότητα των κόμικς να αναπαριστούν κόσμους με τρόπο που πολλές φορές τα λόγια δεν το καταφέρνουν ("1 εικόνα = 1000 λέξεις" λέει η γνωστή συντηρητική κατά τη γνώμη μου λαϊκή εξίσωση) ή σε περιπτώσεις που το πείραμα συναντά τους γνωστούς περιορισμούς του ("πάλι δεν πέτυχε γαμώτο").

Για παράδειγμα, ρίξε μια ματιά στο παρακάτω βίντεο που παρεπιμπτόντως ήταν και η αφορμή να γράψω αυτή τη δημοσίευση. Πρόκειται για μια εξαιρετική περιγραφή του γνωστού στους κύκλους των φυσικών πειράματος της "διπλής οπής". Απλό, παραστατικό και ουσιώδες...



Τί λες;

ΥΓ. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η διδασκαλία με τη χρήση κόμικς πρέπει με κάποιο τρόπο να σιγουρεύει ότι "αυτό που βλέπουμε είναι αναπαράσταση και δεν είναι γεγονός". Άλλο ο πίνακας και άλλο το τοπίο, έτσι;

Βέβαια, θεωρώ αυτό το διαχωρισμό (αναπαράσταση - γεγονός) σημαντικό σε κάθε τρόπο διδασκαλίας φυσικών επιστημών. Απλά στην περίπτωση των κόμικς μου φαίνεται λίγο πιο επικίνδυνο να "ξεχαστεί"...

Το θέατρο και η διδασκαλία των φυσικών επιστημών (ΙΙ)

Προχθές έγραψα μία δημοσίευση σχετικά με το θέατρο. Ρε σεις, τη διάβασε κανείς;

Εστίαζα σε στοιχεία του θεάτρου που θεωρώ ότι μπορούν να βελτιώσουν τον τρόπο που διδάσκουμε φυσικές επιστήμες και όχι μόνο, φυσικά. Περισσότερο βέβαια αναφερόμουν στο θέατρο σαν πηγή υλικού και έμπνευσης η οποία δεν είναι ανάγκη να γίνει γνωστή στους μαθητές μας.

Μιλούσα δηλαδή για διδασκαλίες που "κρυφά" χρησιμοποιούν την τέχνη του σανιδιού.

Σήμερα έχω ως σκοπό να επεκτείνω αυτή τη "δραματική" συζήτηση, προς μια διαφορετική όμως κατεύθυνση. Θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε τρόπους ένταξης του θεάτρου μέσα στη διδασκαλία. Να μιλήσω δηλαδή για διδασκαλίες που ρητά δηλώνουν "χρησιμοποιούμε το θέατρο για να μάθουμε φυσικές επιστήμες".

Πώς λοιπόν μπορώ να βάλω το θέατρο στη διδακτική πράξη;

Μετά και από μια μικρή ανασκόπηση στη σχετική βιβλιογραφία παλιά μου τέχνη κόσκινο, διέκρινα τέσσερις τρόπους που μπορεί να γίνει αυτό. Γρήγορα θα διαπιστώσεις ότι ο καθένας έχει τους περιορισμούς του, αλλά και τα πλεονεκτήματα του... Αν φυσικά έχεις στο νου και κάποιον πέμπτο τρόπο, προφανώς και θα διαβάσω το comment σου με ιδιαίτερο ενδιαφέρον! Έχουμε και λέμε:

Ο πρώτος τρόπος - στην υλοποίησή του ο ευκολότερος

Η ανάγνωση ενός θεατρικού κειμένου. Μην ακούσω παράπονα συνάδελφε, οι υλικοτεχνικές απαιτήσεις στο μηδέν.
Απλά οι μαθητές, με τη βοήθεια του διδάσκοντα, διαβάζουν ένα θεατρικό κείμενο που με κάποιο τρόπο σχετίζεται με τις φυσικές επιστήμες. Όπως βέβαια γίνεται συχνά στη σχολική τάξη, το "ζουμί" βρίσκεται στη μετέπειτα συζήτηση.

Μάλλον κλασσικό παράδειγμα αποτελεί ο "Βίος του Γαλιλαίου" του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για πανέμορφες συζητήσεις, είτε σχετικά με τις αρχές της φυσικής που έχτισε ο φοβερός Galileo, είτε σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχουν κοινωνικοί παράγοντες στην εξέλιξη της επιστήμης άλλη συζητησάρα αυτή...

Σημείωσε βέβαια ότι κανείς δεν σε υποχρεώνει να χρησιμοποιήσεις κάποιο "επίσημο" θεατρικό κείμενο. Σε ένα ενδιαφέρον τους άρθρο οι Lochhead & Dufresne (1989) χρησιμοποιούν ένα φανταστικό διάλογο ανάμεσα στο Γαλιλαίο και τον Αριστοτέλη, μέσα από τον οποίο εκτίθονται και συγκρίνονται μεταξύ τους η νευτώνια και η αριστοτελική ερμηνεία της κίνησης των σωμάτων. Να ακόμη ένας τρόπος να συζητήσουμε για τον πρώτο νόμο του Νεύτωνα...

Ο δεύτερος τρόπος - Εδώ βγάζουμε γούστα

Θέλει κάποιο εκ των προτέρων σχεδιασμό, αλλά νομίζω ότι έχει αρκετό ενδιαφέρον. Οι μαθητές συμμετέχουν σε μία υποθετική κατάσταση - αναλαμβάνουν ρόλους. Μιλάμε για μια μικρή θεατρική παράσταση με συμμετέχοντες όλους τους μαθητές και με κυρίαρχο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού.

Ένα καλό παράδειγμα είναι η ιδέα της "συνέντευξης τύπου": ορισμένοι μαθητές λαμβάνουν ρόλους "ειδικών" ενώ οι υπόλοιποι είναι "δημοσιογράφοι" ή "πολίτες" που επιδιώκουν να ενημερωθούν από τους πρώτους.

Οι μαθητές μας μάλλον δεν είναι ούτε εμείς φυσικά συνηθισμένοι σε τέτοιες διαδικασίες διδασκαλίας και μάθησης, οπότε είναι πιθανό οι πρώτες προσπάθειες να μοιάζουν αποτυχημένες.

Μη μασάς: κάνε υπομονή και έλα μαζί μου στο κάστρο αυτών που πιστεύουν τον κύριο James Butler (1989), ο οποίος ισχυρίζεται πως όταν οι μαθητές συνηθίσουν αυτή τη διαδικασία κατανομής ρόλων, γίνεται εμφανές ότι μέσα στη τάξη δημιουργείται ένα κλίμα αλληλεπιδράσεων μεταξύ των συμμετεχόντων που ευνοεί τη μάθηση. Για παράδειγμα, μάλλον είναι δυνατό επιχείρημα υπέρ μίας τέτοιας δραστηριότητας το ότι οι μαθητές θα εκφράσουν μέσα από αυτή τις ιδέες τους για τα φυσικά φαινόμενα, πολύ πιο εύκολα απ’ ότι στην περίπτωση που απλά τους ρωτούσε ο εκπαιδευτικός. Πιθανότατα και με πιο αυθεντικό τρόπο.

Ο τρίτος τρόπος - Κι εδώ βγάζουμε γούστα, ετοιμάσου όμως για αρκετή δουλειά...

Αυτό που θα μάντευαν οι περισσότεροι σαν "θέατρο στη διδασκαλία". Αφορά το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης με σενάριο που σχετίζεται με τις φυσικές επιστήμες.
Οι υποστηρικτές τέτοιων προσπαθειών τονίζουν τη δυνατότητα τους να αυξήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τις φυσικές επιστήμες. Μπορεί στην Ελλάδα να μη γίνονται πολλά προς αυτή τη κατεύθυνση, σε άλλες όμως χώρες τα πράγματα είναι αλλιώς: σημείωσε ότι το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια διοργανώνει φέτος διαγωνισμό συγγραφής θεατρικού σεναρίου με επιστημονικό περιεχόμενο και έπαθλο 10.000 δολάρια - που όσο και να πέσει το δολλάριο, εξακολουθούν να είναι αρκετά για να σημαίνουν κάτι για το θέατρο και τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών...

Προς τη κατεύθυνση της θεατρικής παράστασης κινήθηκε παλαιότερα η θεατρική ομάδα του 3ου Γυμνασίου Μοσχάτου, υπό την καθοδήγηση της Βάσως Σπηλιωπούλου. Δεν γνωρίζω πολλά για τα αποτελέσματα, πληροφορούμαι όμως ότι η θεατρική παράσταση που διοργανώθηκε αποτελούταν από τα μονόπρακτα "το αγγλικό εκείνο μήλο" και "εξομολογήσεις ενός λάστιχου" του Ανδρέα Κασσέτα.

Στην ίδια κατηγορία με το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης θα βάλω και τις προτάσεις που μιλούν για "δραματοποίηση" ενός φυσικού φαινομένου. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι μαθητές υιοθετούν το ρόλο κάποιας οντότητας των φυσικών επιστημών (πχ. ηλεκτρόνιο ή βακτήριο) και καλούνται να μιλήσουν ή να δράσουν με τον τρόπο που θα το έκανε αν μπορούσε η οντότητα αυτή. Η άποψή μου είναι ότι τέτοιες προσπάθειες μπορούν να έχουν σημαντικά διδακτικά αποτελέσματα, όμως χρειάζεται προσοχή ώστε να μη ξεφύγουν από τους διδακτικούς στόχους των φυσικών επιστημών και μετατραπούν σε παιχνίδι.

Ο τέταρτος τρόπος - για επισκέπτες με αιτία

Αναφέρομαι στην παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης με επιστημονικό περιεχόμενο.

Οι παραστάσεις "Κοπεγχάγη", "Δέκατη έβδομη νύχτα" και "QED: τί απέδειξε ο κύριος Φέινμαν" που ανέβηκαν τις προηγούμενες χρονιές δείχνουν ότι "κάτι γίνεται" σε αυτό το είδος θεάτρου τελευταία... Μία πιο πρόσφατη πρόταση ηταν και αυτή που είχε προτείνει παλαιότερα το ιστολόγιο "Ας μπούμε σε μια τάξη" πάντα στη πρώτη γραμμή!

Το νου σου όμως. Εδώ και καιρό έχω ταχθεί στο πλευρό όσων ισχυρίζονται ότι οποιαδήποτε εκπαιδευτική επίσκεψη που δεν έχει συγκεκριμένο στόχο και ενώ δεν έχει προηγηθεί κατάλληλη προετοιμασία των μαθητών, έχει ελάχιστα απότελέσματα. Ή μάλλον έχει αποτελέσματα, τα οποία όμως δεν σχετίζονται με τη μάθηση στις φυσικές επιστήμες.

Αυτά λοιπόν για το θέατρο...

Διαλέγετε και παίρνετε!


ΥΓ. Τα άρθρα που περιγράφονται στη δημοσίευση που ελπίζω να διάβασες είναι τα εξής:

Butler J. E. (1989), ‘Science Learning and Drama Processes’, Science Education, 73 (5), 569-579.

Lochhead J. & Dufresne R. (1989), ‘Helping Students Understand Difficult Science Concepts Through the Use of Dilogues with History’, in D.E. Herget (ed.), The History and Philosophy of Science in Science Teaching, Florida State University, Tallahassee, 221-229.